وزیر مستعفی، رئیس ساری شد

هفت صبح| استاندار مازندران تغییر کرده است. هیات دولت در جلسه یکشنبه خود آقای یوسف نوری، ۶۴ساله و متولد ایلام که از ابتدای دولت آقای رئیسی تا فروردین ۱۴۰۲ وزیر آموزش و پرورش بود را به این سمت منصوب کرد. آقای سید محمود حسینی‌پور، استاندار سابق، ۵۶ ساله و اهل تهران، حالا رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی شده است.

انتصاب آقای نوری که سابقه وزارت در کارنامه خود دارد؛ می‌تواند نشانه‌ای باشد از اهمیت این استان. پیش از آقای نوری هم دو نفر استاندار این وزارتخانه بودند که بعدا وزیر شدند. مرتضی حاجی، وزیر تعاون و آموزش و پرورش در دولت اول و دوم خاتمی، دو بار استاندار این استان شده بود. یک بار از سال ۱۳۵۹ به مدت ۱۸ ماه و بار دیگر از سال ۶۵ به مدت ۴۳ ماه. مجموعا حدود ۵ سال. محمد اسلامی، رئیس فعلی سازمان انرژی اتمی و وزیر راه و شهرسازی در دولت روحانی (۹۷-۱۴۰۰) هم قبل از انتخاب به عنوان وزیر، حدود یک سالی استاندار این استان بود. نکته عجیب آنکه چهار اسمی که تاکنون آوردیم هیچ کدام مازندرانی نبودند. حاجی تهرانی است و اسلامی، اصفهانی. دو نفر دیگر را هم گفتیم. بگذریم.

سوال اینجاست که مازندران چرا مهم است؟ به دنبال جواب این سوال در اعداد و ارقام، اقتصاد، تاریخ، سیاست و مسائل اجتماعی گشتیم و ۲۰ دلیل برای آن پیدا کردیم. دلایلی که شاید به درد استاندار جدید هم بخورد تا استانی که رئیس آن شده را بیشتر بشناسد.

مازندران وسعت زیادی ندارد. تقریبا ۲۴ هزار کیلومتر مربع. از رامسر در غرب تا گلوگاه در شرقش ۳۳۰ کیلومتر است و بیشترین عرضش ۱۰۰ کیلومتر. ولی در همین وسعت کم، در آمار رسمی ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. تقریبا در هر کیلومتر مربع، ۱۳۷ نفر. با این حساب این استان (طبق آمار جمعیت سرشماری سال ۹۵) هفتمین استان پرجمعیت ایران است.

جمعیت این استان اما در آخر هفته‌ها افزایش پیدا می‌کند. چرا؟ چون مازندران در واقع تفریحگاه تهرانی‌ها است. تهران چهار مسیر به مازندران دارد. جاده فیروزکوه و هراز در شرق و جاده چالوس و اتوبان (هرچند هنوز نیمه‌تمام) تهران – شمال در غرب. این وضعیت را تهران، با هیچ استان دیگری ندارد.

۴ درصد از کل تولید ناخالص داخلی ایران مربوط به مازندران است. این در حالی است که این استان فاقد منابع طبیعی مثل نفت و گاز یا معدن‌هایی مثل استان کرمان است.

بخشی از این تولید مربوط به بخش صنعت است. شرکت‌های مهمی در مازندران حضور دارند: صنایع لبنی کاله، شرکت صنایع بهشهر که تولیدکننده روغن است و شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران، بزرگ‌ترین تولیدکننده کاغذ ایران در این استان قرار دارند.

بخش دیگری از این تولید مربوط به بخش کشاورزی است. مازندران بزرگ‌ترین تولیدکننده گوشت سفید (ماهی و مرغ) در ایران است، بیشترین میزان مرکبات ایران را تولید می‌کند و بیش از ۲ هزار کیلومتر مربع معادل تقریبی ۱۰ درصد از کل مساحت استان را شالیزارهای برنج تشکیل داده است.

بخش سوم اقتصاد این استان روی بخش خدمات قرار گرفته است. در کل مملکت ما ۱۶۰ هزار بنگاه ملکی وجود دارد و ۱۵ هزار بنگاه در این استان است. فقط از ۲۳ اسفند سال پیش تا ۲فروردین امسال، طبق آمار رسمی این استان 7/4میلیون مسافر – شب را ثبت کرده است. اگر هر مسافر سه شب در این استان مانده باشد این به آن معناست که حدود یک و نیم میلیون نفر به این استان سفر کردند. مازندران یکی از معدود استان‌های کشور است که سه فرودگاه فعال دارد: ساری، نوشهر و رامسر. دو بندر هم در این استان فعال است. بندر نوشهر و بندر امیرآباد.

احتمالا در اطراف شما کسی باشد که در مازندران درس خوانده باشد. این استان دانشگاه‌های زیادی هم دارد که برخی از آن‌ها دانشگاه‌های مطرحی هم هستند. مثل دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل یا دانشگاه مازندران.

این استان دو دانشگاه علوم پزشکی هم دارد. یکی در بابل و دیگری در ساری. زیرمجموعه این بیمارستان‌ها ۴۰ بیمارستان دولتی و خصوصی با پنج هزار تخت فعال هستند. برای مقایسه خوب است بدانید که استان بوشهر با آن حجم از منابع گازی و با مساحت مشابه مازندران، ۱۹ بیمارستان دارد. البته از سویی برخی آمارها هم میزان بالای بیمارستان در این استان را توجیه می‌کند. آمارهایی که می‌گوید این استان بیشترین میزان بیماران سرطانی و نیز بیشترین میزان بیماران گوارشی در کل کشور را دارد.

یکی دیگر از دانشگاه‌های مازندران دانشگاه علوم و فنون دریایی امام خمینی است که در واقع دانشگاه نیروی دریایی ارتش است. به جز نیروی دریایی ارتش، نیروی دریایی سپاه هم در مازندران مستقر است و سپاه استانی این استان هم البته با نام سپاه کربلا فعالیت می‌کند که نیروهای زیادی هم در قالب مدافعان حرم به سوریه اعزام کرده است.

رفتیم به سمت سیاست پس خوب است که سیاستمداران مازندرانی فعلی مملکت را هم با هم مرور کنیم. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌الله آملی لاریجانی، عالی‌رتبه‌ترین مقام فعلی مازندرانی در سیستم است. طبیعتا وقتی نام لاریجانی‌ها می‌آید باید نام علی لاریجانی و محمد جواد لاریجانی را هم ذکر کنیم. در مجمع تشخیص مصلحت نام احمد توکلی هم مازندرانی و اهل بابل است. از میان سیاستمداران گذشته مملکت علی اکبر ناطق نوری هم مازندرانی بود. شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد احمدی‌نژاد که حالا نماینده است و در مجلس بعدی هم خواهد بود یکی دیگر از مازندرانی‌هاست و البته مرد حاشیه‌ساز دولت احمدی‌نژاد یعنی اسفندیار رحیم مشایی که برخی می‌گویند در حال حاضر به همراه دیگر مرد حاشیه‌ساز یعنی بقایی اساسا در این استان سکونت دارد.

یکی از مراجع فعلی قم نیز اهل مازندران است. شاید تا حالا اسمش را حدس زده باشید. آیت‌الله عبدالله جوادی آملی. شاید جالب باشد اگر بدانید در حال حاضر در خود مازندران ۴۴ حوزه علمیه وجود دارد و ۵ هزار و ۳۰۰ طلبه در آن مشغول تحصیل هستند.

کمی از سیاست فاصله بگیریم. ۸۰ درصد مازندران مرتع و جنگل است و بنابراین مسایل محیط زیستی در این استان خیلی پررنگ است. یادمان نرفته که در زمان استاندار قبلی ماجرای پتروشیمی میانکاله چطور جنجالی شد و با چه فشاری از سوی افکار عمومی و دوستداران محیط زیست جلوی آن گرفته شد. پیش از آن هم چنین حساسیتی در مورد وقف جنگل آق‌مشهد ساری دیده شد. گفته شده که قدمت جنگل‌های شمال ایران به بیش از ۴۰ میلیون سال قبل بر می‌گردد و با وجود اینکه مساحتش یک درصد از کل جنگل‌های اروپا است ولی ۱۶ درصد از کل گونه‌های موجود در اروپا را دارد. البته که این جنگل‌ها هم در خطر قاچاقچیان چوب هستند و هم در خطر ویلاسازان. آمارها نشان می‌دهد که در پنجاه سال گذشته میزان مساحت جنگل‌های مازندران نصف شده است. البته برخی این آمار را قبول ندارند و می‌گویند روند جنگل‌زدایی از میانه دهه ۷۰ به این سو، کم شده است.

آمارهای سال ۱۳۹۹ نشان می‌داد که مازندران از نظر شیوع طلاق در ایران رتبه سوم را داشت. بعد از تهران و البرز. حالا البته می‌گویند که اوضاع کمی بهتر شده و مثلا گفته‌اند که در سال ۱۴۰۱، ۱۹ هزار و ۵۰۶ ازدواج و ۲ هزار و ۵۱۶ طلاق در استان ثبت شده است. یعنی تقریبا به ازای هر ۸ ازدواج یک طلاق. البته باید گفت که میزان ازدواج در استان در حالی به زیر ۲۰ هزار مورد رسیده که در گذشته‌های نه‌چندان دور، ۳۲ هزار مورد بوده است.

وضعیت فرزندآوری و سالمندی استان اما قطعا بحرانی است. از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۰ تعداد نوزادان متولدشده در این استان با ۳۵ درصد کاهش از ۴۶ هزار و ۴۶۶ نفر به ۳۰ هزار و ۲۰۳ نفر رسیده است. این استان دومین استان سالمند کشور است و مثلا در شهر بابل، هشتاد هزار نفر از کل جمعیت شهر سالمند هستند. پارسال اعلام شد که در یک شهر استان، در یک سال ۱۳۵ نفر فوت شدند و ۱۰۰ نفر متولد شدند. با ادامه این وضعیت جمعیت مازندران در ۴۰ سال آینده با همین روند نصف خواهد شد که ۴۰ درصد آن هم سالمند خواهد بود.

توهین، سرقت و ضرب‌وجرح بیشترین میزان پرونده‌های کیفری این استان را تشکیل می‌دهند. چندین سال پیش رئیس دادگستری وقت مازندران گفته بود که افزایش جرایم ناشی از کاهش آستانه تحمل مردم است و دو مورد از این سه جرم هم این حرف را تایید می‌کند.

وضعیت بیکاری اما در مازندران مناسب است. دست کم به نسبت کل کشور. آخرین آمار مرکز آمار که البته مربوط به پاییز ۱۴۰۲ است نشان می‌دهد که در این استان ۵ درصد از افراد جویای کار نتوانستند کار پیدا کنند و این در حالی است که نرخ بیکاری کشور 6/7درصد است. در آن آمار، مازندران کمترین میزان بیکاری کل کشور را داشت.

شاخص دیگری که شاید وضعیت مردم را بتواند نشان بدهد، میزان مالکیت خودرو است. آمارهای بهمن سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که در مازندران حدود ۹۷۲ هزار خودرو وجود دارد و این استان پس از تهران و خراسان رضوی و خوزستان و اصفهان و فارس در جای ششم قرار دارد. ۲۰۵ هزار عدد از این خودروها پراید بودند و ۹۰ هزار مورد پژو ۲۰۶. در مقام مقایسه مثلا با اصفهان که یک میلیون و ۳۰۰ هزار خودرو دارد، تعداد پراید ۴۳۲ هزار و تعداد ۲۰۶، ۸۲ هزار مورد بوده است. یعنی تقریبا ۲۱ درصد از خودروهای مازندران پراید است در حالی که در اصفهان ۳۳ درصد از خودروها پراید است. میزان ۲۰۶ مازندران هم حدود ۱۰ درصد بوده ولی فقط ۶ درصد از خودروهای اصفهان ۲۰۶ بوده است.

یک آمار دیگر که می‌تواند نشان بدهد با استان ثروتمندی روبه‌رو هستیم آمارهای بانکی است. کل سپرده‌های باقی مانده در بانک‌های مازندران در پایان بهمن ۱۴۰۲، ۲۳۹ هزار میلیارد تومان بوده است. این استان با این حجم از سپرده در رده چهارم کشور بعد از تهران، اصفهان و خراسان رضوی قرار دارد. بانک‌های این استان تا پایان بهمن ۱۵۳ هزار میلیارد تومان هم وام تسویه نشده داشتند. در مقام مقایسه مثلا با استان همسایه یعنی گیلان، آن استان ۱۵۹ هزار میلیارد تومان سپرده و ۹۱ هزار میلیارد تومان وام تسویه نشده داشته است.

از نظر فرهنگی هم استان تقریبا، محیط بازی دارد. نشان به آن نشان که تا آبان سال پیش ۲۱۸ کنسرت در آن برگزار شده بود.

آخرین مورد را هم بگذاریم برای فوتبال. استاندار جدید باید بداند که تنها تیم استان در لیگ برتر یعنی نساجی در خطر سقوط است و از آن طرف تنها نماینده استان در لیگ آزادگان یا دسته یک یعنی دریابابل هم مخصوصا پس از شکست تازه‌اش در دقایق پایانی برابر خیبر خرم‌آباد در محدوده سقوط به دسته سوم قرار دارد و این در حالی است که بعد از کشتی، فوتبال بدون شک محبوب‌ترین ورزش این استان است.