آیا رئیس ساواک مانع اعدام امام خمینی شد؟
آیا اینکه گفته می‌شود بعد از وقایع ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، شاه قصد داشت امام خمینی را اعدام کند و به دلیل وساطت سرلشکر حسن پاکروان - رئیس وقت ساواک - از اعدام امام منصرف شد حقیقت دارد یا خیر؟
پایگاه «مرکز اسناد انقلاب اسلامی» در پاسخ به این سوال می‌نویسد: دکتر رضا قریبی معاون پژوهشکده تاریخ معاصر و محقق و پژوهشگر تاریخ گفته در پاسخ به این سوال می بایست شرایط حساس دهه ۴۰ را مورد توجه قرار داد. اساسا در آن بازه تاریخی، شاه به پشتوانه آمریکایی‌ها در صدد پیاده‌سازی برنامه‌هایی بود و طبیعتا اصلا تمایل نداشت در آن شرایط، برای سیستم هزینه‌تراشی کند.
علاوه بر این، اعدام یک مرجع تقلید در سطح و جایگاه امام خمینی در آن برهه هرگز امکان‌پذیر نبود. همانطور که می‌دانید، بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی، نام امام خمینی در صدر مراجع آن دوره دیده می‌شد. پیش از آن نیز امام به عنوان مرجع شناخته‌شده حوزه قم شاگردانی داشت و در نیمه دوم دهه ۳۰ بیش از هزار نفر در درس خارج امام شرکت می‌کردند. ایشان یک مرجع سرشناس و نماینده آیت‌الله بروجردی محسوب می‌شد. بعد از ۱۵ خرداد شاه چگونه می‌توانست چنین مجتهد تراز اولی را که در حوزه و اجتماع دارای جایگاه ویژه است اعدام کند؟
علاوه بر این، شاه از بروز یک قیام عمومی و خیزش مردمی می‌ترسید. از این‌رو کم‌هزینه‌ترین کاری که رژیم پهلوی می‌توانست انجام دهد این بود که امام را محصور کند. چرا که رژیم تمایل نداشت با اقداماتی، رویارویی‌هایی ایجاد کند که به ضررش تمام شود. از این جهت، چون مسئله اعدام امام منتفی است، موضوع پادرمیانی پاکروان هم منتفی خواهد بود.
