بیت‌المقدس کجاست و چرا سه دین برسر آن نزاع کردند؟
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | این روزها، قدس، کانون اعتراضات فلسطین است. شهری که نه امروز، بلکه حدود هفتاد سال است، اصلی‌ترین مرکز نبرد در خاورمیانه بین دو ایدئولوژی یهودی افراطی یعنی صهیونیسم با مقاومت اسلامی است. از قدس چه می‌دانیم؟ این شهر چه تاریخی دارد و چرا این‌گونه مقدس شده است؟
* یک: نخستین نشانه‌های تاریخی در بیت‌المقدس به چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. گفته می‌شود در آن زمان کنعانیان در این منطقه زندگی می‌کردند. کنعان نام آشنایی است برای ما. محل زندگی حضرت یعقوب. همان کسی که یهودیان به او «اسرائیل» می‌گویند. برای اسرائیل معانی مختلفی ذکر کردند ولی یکی از معانی ساده آن بنده خدا یا سرباز خدا است.
* دو: یعقوب دوازده پسر داشت. سه نفر از آن‌ها را می‌شناسیم. یوسف. بنیامین و یهودا. هر کدام از این فرزندان در فلسطین قلمرویی داشتند. به ۱۰ قلمروی شمالی، اسرائیل میگفتند و به دو قلمروی جنوبی که متعلق بود به بنیامین و یهودا، یهودا. در حدود ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح اما، آشوریان به این سرزمین حمله می‌کنند و حکومت‌ها را در هم می‌شکنند و از آن ۱۲ قلمرو دو قلمرو باقی می‌ماند. قلمروهای جنوبی. به این ترتیب قوم یهود تاسیس شد. چشم یهود هم از همان زمان، به دنبال این سرزمین است.
* سه: مسئله البته وقتی پیچیده‌تر شد که در سال‌های بعد، حکومت‌هایی از ایران و روم، اجازه حاکمیت به قوم یهود در این سرزمین ندادند. بودند حکومت‌هایی مانند کوروش در پانصد سال قبل از میلاد و خسروی دوم در ۶۰۰ سال بعد از میلاد که اجازه زندگی به یهودیان دادند اما حاکمیت در این حدود هزار سال اغلب دست رومی‌ها بود و غیر از آن هم به دست ایرانی‌ها. رومی‌های مسیحی البته اجازه زندگی هم به یهودیان نمی‌دادند و این باعث مهاجرت گسترده یهودیان به این طرف و آن طرف هم شد.
* چهار: یک سوال جا ماند. چرا این سرزمین برای مسیحیان هم مقدس بود؟ حضرت عیسی، فرزند حضرت مریم. مریم فرزند عمران بود. عمران یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل بود و نسبش به داود می‌رسید. داود، فرزند یهودا بود. پس قوم حضرت عیسی در این منطقه زندگی می‌کردند و بعد از اینکه ایشان به دنیا آمد این منطقه هم برایشان مقدس شد. در حال حاضر هم مناطق زیادی از بیت‌المقدس برای مسیحیان مقدس است. مثلا کلیسای سنت آن در نزدیکی دروازه اسباط که گفته شده محل تولد حضرت مریم است و کلیسای رستاخیز که در باور مسیحیان، حضرت عیسی در جایی که اکنون کلیسا بر آن قرار گرفته، مصلوب شده و از آنجا به آسمان عروج کرده است.
* پنج: حالا برگردیم به همان حدود سال ۶۰۰ میلادی. در این سال، سرزمین مقدس کنونی، برای یک دین دیگر نیز مقدس می‌شود. مسلمانان. اینجا قبله نخست مسلمانان می‌شود و مسلمانان مدتی به سوی آنجا نماز می‌خوانند تا اینکه فرمان تغییر قبله می‌رسد. (در حال حاضر در عربستان مسجدی با عنوان ذوقبلتین وجود دارد که می‌توان این تغییر قبله را در دو ضلع متفاوت آن دید)
* شش: نزدیک به چهارصد سال بعدی، شهر در دست مسلمانان است اما در سال ۱۰۹۵، دوره جنگ‌های صلیبی آغاز می‌شود که طی آن، مسیحیان تلاش می‌کنند سرزمین‌های مقدس خود ازجمله بیت‌المقدس را از مسلمانان پس بگیرند. حمله آنان، حدود صد سال بعد با حمله سپاه مسلمانان به فرماندهی صلاح‌الدین ایوبی پاسخ داده می‌شود. جنگ‌ها البته به شدت خونین است. یهودیان هم در این جنگ‌ها قربانی می‌شود که البته قتل عامشان به دست صلیبیون مسیحی اتفاق میافتد.
* هفت: در دوره بعدی ممالیک و ترک‌های عثمانی بر این منطقه حاکم می‌شوند تا اینکه پس از جنگ جهانی اول، اتفاق شوم رخ می‌دهد. اتفاق شوم آن است که بعد از جنگ انگلیس تصمیم به تجزیه عثمانی می‌گیرد و بعد از آن اعلامیه‌ای به نام بالفور می‌نویسد و تعهد می‌کند که وطنی برای یهودیان تامین کند. یک سال بعد، یعنی در سال ۱۹۱۷ فلسطین توسط انگلیسی‌ها اشغال می‌شود و کمی بعد قیمومیت آن به انگلیس داده می‌شود.
* هشت: در سال ۱۹۴۸ و با پایان نظام قیمومیت، اسرائیلی‌ها بخش شرق بیت‌المقدس را اشغال کردند و بعد از پایان جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷، بخش شرقی را هم اشغال کردند و الان سال‌هاست که مدعی هستند این شهر، پایتخت آن‌هاست در حالی که جامعه بین‌المللی تا پیش از پذیرش این مسئله توسط دولت ترامپ، آن را نمی‌پذیرفت و پس از آن هم یکی دو کشور کوچک، صرفا این تصمیم را به رسمیت شناختند.
* ۹: یهودی‌ها در فلسطین، تقریبا هیچ بنای مقدسی ندارند به جز یک دیوار به نام ندبه (مسلمانان به آن دیوار براق می‌گویند و معتقدند که پیامبر در شب معراج اسبش را به این دیوار میخ کرد). آن‌ها البته معتقدند که این دیوار بخشی از یک معبد کهن است و سال‌هاست در اطراف و زیر مسجدالاقصی به به دنبال آن معبد (به نام هیکل سلیمان) هستند.
۱۰: این کاوش‌ها باعث نگرانی مسلمانانی است که می‌گویند کاوش‌ها باعث آسیب به مسجدالاقصی است. یعنی همان قبله نخست آن‌ها. آن گنبد زردی که البته در تصاویر تلویزیونی می‌بینید یک جایی است به نام قبه الصخره که گفته می‌شود پیامبر از روی آن صخره نزد خداوند رفت. مسجدالاقصی یک گنبد خاکستری رنگ دارد.
