اگر عربستان و ایران صلح کنند چه میشود؟
روزنامه هفت صبح | خیام الزعبی در رأی الیوم نوشت: «آنچه باعث شد در مورد صلح عربستان و ایران بنویسم، دو مسئله است، اول، ظهور مجدد این موضوع در سطح رسانهها و دوم، نقش صلح این دو کشور در استقرار امنیت در منطقه از طریق حل پروندههای متعدد. با پیگیری حوادث فعلی، دلیل افزایش تلاشهای بازیگران منطقهای و بینالمللی برای رسیدن تهران و ریاض به مذاکرات مستقیم را در مییابیم. از این منظر، بسیاری بر این عقیدهاند که صلح عربستان و ایران، با وجود پیچیدگیهای حاصل در میدان سیاسی، باعث ایجاد گشایشهای زیادی در سطح مذاکرات میشود.»
در یک غافلگیری دیگر، شاهد تلاشهای عراق برای تسهیل تماسهای بین عربستان و ایران هستیم، بهویژه آنکه عراق پیش از این موفقیتهای زیادی در تسهیل ارتباط بین ایران و مصر و ایران و اردن داشته است. نخستوزیر عراق، مصطفی الکاظمی شخصا خواهان ایفای نقشی برای تبدیل عراق به پل ارتباطی بین دولتهای درگیر است.
همین مسئله نشانگر پالسهای اولیهای برای احتمالات موفقیت عراق است، به دو دلیل: این مذاکرات در مسقط یا دوحه یا در پایتخت کشورهای اروپایی برگزار نشده، با اینکه مسقط و دوحه دو پایتخت عربی بودند که میتوانستند نامزد خوبی برای میزبانی این مذاکرات باشند و دلیل دوم آنکه مذاکرات با موقعیت سیاسی و امنیتی نخست وزیر عراق انسجام زیادی دارد، به این معنا که الکاظمی از اطمینان و پذیرش بالایی نزد ایران و عربستان برخوردار است، یعنی درست برخلاف حکومتهای سابق عراق.
بعید نیست که حساسیت زیرساختهای نفتی عربستان و در معرض خطر قرار گرفتن آنها، در تصمیم سعودیها برای مذاکره رو در رو با ایران موثر بوده باشد. با این حال، واضح بود عامل اصلی که در تصمیم سعودیها تاثیرگذاشت، آمادگی دولت آمریکا برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره و از سرگیری توافق هستهای با هدف کاهش تنشها در خاورمیانه است که این مسئله نتایج منفی برای بعضی دولتهای منطقه از جمله اسرائیل دارد که تمام تلاشش را میکند تا هیچ نزدیکی در سطح سیاسی یا دیپلماتیک بین ایران و آمریکا محقق نشود.در اینجا این سوال مهم مطرح میشود: «رژیم اشغالگر چگونه به مذاکرات ایران و عربستان واکنش نشان میدهد؟»
پس از سریال توافقهای صلحی که صهیونیستها با دولتهای عربی با وساطت ترامپ امضا کردند، رژیم اشغالگر بارها در مورد برقراری ارتباط نزدیک با عربستان اظهار تمایل کرده و تاکید کرد با سعودیها برای مقابله با تهدید ایران کمک میکند.به عقیده تحلیلگران اسرائیل، مذاکره مستقیم بین تهران و ریاض، باعث نابودی بهانه اسرائیل در مورد اتحاد با عربستان برای مقابله با ایران میشود
. چه بسا موفقیت مذاکره در بغداد به این معناست که تلاشهای اسرائیل برای دشمنی نظامی و دیپلماتیک با ایران، از این پس مورد حمایت گسترده در خاورمیانه قرار نمیگیرد، چرا که بیشتر دولتهای عربی به جای خشونت و جنگ، از ابزار گفتوگو برای تحقق اهداف خود استفاده میکنند.در همین راستا، تمام نشانهها حاکی از آن است که روزهای آینده نوید اتفاقهای غافلگیرکننده زیادی را میدهد، چرا که سعودیها دریافتهاند که نمیتوانند مانع از حضور ایران در میدان دیپلماسی و بینالمللی شده و از خط مشی توافقی و صلحآمیز واشنگتن در قبال تهران جلوگیری کنند .
به این ترتیب، شانس اسرائیل برای متحد کردن دولتهای عربی علیه ایران هم از بین رفته است.به طور خلاصه، ثبات و استقرار این منطقه در گرو روابط مثبت و سازنده بین ایران و دولتهای عربی، بهویژه دولتهای عربی حاشیه خلیج فارس است و رشد مداوم دولتهای عربی تنها از طریق روابط استوار و سازنده با همسایه بزرگشان، ایران صورت میگیرد.به نظر میرسد گشایشی در روابط بین عربستان و ایران حاصل خواهد شد.
چرا که این دو کشور منافع مشترکی دارند و حتی خطرهای مشترکی آنها را تهدید میکند، از این رو، تحولات فعلی حاکی از وجود نیتهایی برای آتشبس در زمینههای مورد اختلاف است. همانطور که دوره آینده میزان اثرگذاری این تحرکات و تاثیر آنها بر احتمالات نزدیکی را مشخص میکند. در صورت نزدیکی بین ریاض و تهران، شاهد گشایشهای زیادی در بعضی پروندههای منطقهای و بینالمللی خواهیم بود.