داستان ورشکستگی بانک سیلیکون ولی چیست؟
روزنامه هفت صبح، رامتین لطیفی | در دنیای امروز، غایت و نهایت سودآوری در میان کسب و کارهای مختلف، متعلق به فناوری‌های جدید و استارتاپ‌هاست. حال اگر بگوییم بخش عمده‌ای از غول‌های بزرگ فناوری دنیا مانند اپل، اِچ‌پی، اینتل، تسلا، فیسبوک، ویزا کارت، نت فیلیکس، ای‌بِی و ... کارشان را از سیلیکون ولی شروع کرده‌اند، اولین حدسی که به ذهن هر خواننده‌ای خطور می‌کند این گزاره است که وضعیت مالی سیلیکون ولی بسیار پایدار و در عین حال رو به رشد است.
اما حقیقت کمی وارونه است و از یک سو نوسانات اقتصادی سال‌های اخیر که همه‌گیری ویروس کرونا بیشترین تقصیر را در رقم زدن این نابسامانی دارد و از سوی ديگر تعداد انبوه پروژه‌های شکست خورده و به سرانجام نرسیده در سیلیکون ولی سبب شد تا بانک سیلیکون ولی با بحران مالی مواجه شود. فدرال رزرو نیز مقارن با این اتفاق و به منظور کنترل تورم و مهار گرانی‌های اخیر تصمیم گرفت نرخ بهره بانکی را به صورت پلکانی افزایش دهد.
این اقدام بحران مالی موجود در بانک سیلیکون ولی را تشدید کرد. مدیران این بانک برای فرار از شرایط موجود، تصمیمات پر خطری اتخاذ کردند که شوربختانه تمام‌شان نتیجه عکس داشت و سبب شد تا بانکی که بسیاری از استارتاپ‌های بزرگ و مطرح جهان در آن حساب‌هایی با سپرده‌های قابل توجه داشتند به طور رسمی اعلام ورشکستگی کند.
از کجا شروع شد؟
بانک سیلیکون ولی کارش را از سال ۱۹۸۳ شروع کرد و درست در آستانه ۴۰ سالگی از پا در آمد. هدف اصلی تاسیس این بانک تامین مالی فناوری‌های نوین و استارتاپ‌های رو به رشد و نیز بانکداری سرمایه این شرکت‌ها و اعطای خدمات به آن‌ها بود. جالب است بدانید تا پایان سال ۲۰۲۱، بانکداری منابع مالی بیش از نیمی از استارتاپ‌های موجود در آمریکا را بانک سیلیکون ولی بر عهده داشت.
این بانک تا روز جمعه که اعلام ورشکستگی کند ۱۲ شعبه و بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار دارایی داشت. با وقوع این اتفاق، بانک سیلیکون ولی به دومین بانک بزرگ ورشکسته تاریخ آمریکا و بزرگترین بانک ورشکسته از زمان رکورد بزرگ تاکنون تبدیل شده است. بانک واشنگتن موچال با دارایی بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در صدر فهرست بانک‌های بزرگ ورشکسته ایستاده است.
چه شد؟
با شروع همه‌گیری ویروس کرونا و پیدا شدن سر و کله بحران‌های اقتصادی که ممکن بود به یک رکود اقتصادی جدید منجر شود، مدیران بانک سیلیکون ولی تصمیم گرفتند که بخش قابل توجهی از سرمایه خود را به رمز ارز تبدیل کنند. اما بازار رمز ارزها با مشکلات بزرگتری مواجه شد و ریزش ارزش و اعتبار ارزهای مطرحی مانند بیت‌کوین و اتریوم سبب شد ضرر هنگفتی به پیکر این بانک وارد بیاید. در ادامه بنا شد برای جبران این ضرر، تمرکز بر روی سرمایه‌گذاری‌های کم‌خطر باشد.
از این رو بانک سیلیکون ولی حدود ۲۳ میلیارد دلار از سپرده‌های موجود در حساب‌ها را برای خرید اوراق قرضه دولتی صرف کرد. با افزایش مداوم نرخ بهره بانکی، ارزش این اوراق نیز افت کرد و این اقدام نه تنها منجر به سودآوری نشد بلکه بیش از ۲.۵ میلیارد دلار نیز ضرر مضاعف بر روی دست مدیران بانک گذاشت. در نهایت مدیران برای برون رفت از این مشکل و جلوگیری از ورشکستگی عاجل، تصمیم گرفتند بخشی از سهام و اموال بانک را بفروشند
اما این خبر سبب شد ترس بر جان صاحبان استارتاپ‌ها بیافتد و تعداد انبوهی از آن‌ها برای خروج سرمایه و پول‌های‌شان اقدام کنند. در پی این اتفاق قیمت سهام بانک ۶۰ درصد کاهش پیدا کرد و با افتی تاریخی مواجه شد. این اتفاق چکش آخر بر تابوت بانک سیلیکون ولی بود. گفتنی است تبعات این خبر طوری بود که ظرف همین چند روز، ۴ بانک بزرگ آمریکا نیز ۵۲ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست دادند.
تلخ همچون سرنوشت برادران لمن
بانک برادران لمن پس از گلدمن ساکس، جی پی مورگان و مریل لینچ، چهارمین بانک بزرگ خصوصی آمریکا بود. این بانک در سال ۲۰۰۸ بیش از ۲۸ هزار کارمند و انبوهی سرمایه داشت. اما بحران مالی سبب شد که کارش به ورشکستگی بکشد و پس از ۱۶۰ سال فعالیت مستمر، از آن نام پر آوازه تنها یک تابلو باقی بماند که در دستان ۲ نفر از مالکان در حال حمل است.
بسیاری از کاربران فضای مجازی وضعیت بانک سیلیکون ولی را به وضعیت بانک برادران لمن در زمان ورشکستگی تشبیه کردند اما باید بگوییم وضعیت کنونی بانک سیلیکون ولی بسیار بغرنج‌تر است چرا که از یک سو بیش از نیمی از استارتاپ‌های فعال در آمریکا، حقوق کارمندان خود را از محل سپرده‌های‌شان در این بانک پرداخت می‌کردند و از سوی ديگر کارت‌های اعتباری مشتریان این بانک نیز از کار افتاده است.
این اتفاق به معنای وقوع بحران مالی در استارتاپ‌های بزرگ و مهم آمریکاست و اگر چاره‌ای عاجل برای آن اتخاذ نشود ممکن است کار تعداد بسیاری از این استارتاپ‌ها به توقف و تعطیلی کشانده شود. از این رو برخی از اعضای کنگره، به ویژه جمهوری‌خواهان از دولت بایدن درخواست کردند که به این مسئله ورود کند و با حمایت مالی خود از فروپاشی نظام سیلیکون ولی جلوگیری کند.
البته مالکان و صاحبان استارتاپ‌ها معتقدند یافتن یک جایگزین مناسب و کارآمد برای بانک سیلیکون ولی امکان‌پذیر نیست و این اتفاق به منزله پایان یک دوران تکرارنشدنی است. گفتنی است این بانک به منظور حمایت از استارتاپ‌های جدید و تشویق و دلگرمی کارمندان، وام‌های چشم‌گیری به آن‌ها اعطا می‌کرد که می‌توانستند با اتکا بر آن و در بدو ورودشان به این شغل، خانه و خودرو بخرند و ذهن‌های‌شان از این دغدغه مهم رها شود.
بر سر سپرده‌ها چه می‌آید؟
بسیاری از صاحبان سپرده‌ها که زودتر از موعد زمزمه‌های اعلام ورشکستگی را شنیده بودند راهی بانک شدند تا پول‌های خود را بیرون بکشند اما بانک پیش‌دستی کرد و با اعلام رسمی ورشکستگی، خود را از سیل خروج پول نجات داد. گفتنی است اغلب بانک‌های آمریکا از جمله بانک سیلیکون ولی تحت پوشش بیمه هستند.
اما هر مشتری خود باید برای بیمه کردن حسابش اقدام کند. حدود نیمی از حساب‌های موجود در بانک سیلیکون ولی بیمه بودند. با این حساب صاحبان حساب‌هایی که بیمه بودند می‌توانند تا سقف ۲۵۰ هزار دلار پول از حسابهایشان خارج کند و با این مبلغ حقوق چند ماه کارمندان‌شان و مخارج جاری خود را تامین کنند. همچنین سود بقیه پول موجود در حسابهایشان نیز برای آن‌ها لحاظ خواهد شد.
اما سرنوشت حساب‌هایی که بیمه نبودند مشخص نیست و ممکن است این افراد هیچ‌وقت به سرمایه خود نرسند. البته محتمل‌ترین سناریوی موجود، فروش این بانک به یک فرد یا موسسه آمریکایی است. طبق قانون، مالک جدید باید تضمین بدهد که پس از انتقال مالکیت، تمام بدهی‌های قبلی بانک به سپرده‌گذاران پیشین را تسویه کند.
