بزرگترین دشمن پادشاه اردن کیست؟ خودش!
روزنامه هفت صبح | در هفتههای گذشته، اردن روزهای پرتنشی را پشتسر گذاشته است. ملک عبدالله، پادشاه این کشور در دعوایی با برادرش ابتدا او را حبس کرد و بعد قول گرفت که علیه پادشاهی اقدامی نکند و در ظاهر همهچیز به خیر گذشت. اما وضعیت در این کشور کوچک خاورمیانه هنوز طبیعی نیست. پادشاه اردن سالهاست که با ترس و واهمهای عمیق از آنکه برادر ناتنیاش علیه او دست به شورش بزند، زندگی میکند. فارن پالسی در گزارشی به اشتباهات پادشاه اردن پرداخته است:
«پادشاه اردن بزرگترین دشمن خودش است، نه ولیعهد سابق یا هرگونه مخالفت مردمی. تاریخ مملو از داستانهای پادشاهان متزلزلی است که خودمخرب میشوند. اگر او بهجای دستگیریها و نظریههای بیاساس به اصلاحات سیاسی واقعی و واگذاری قدرت به پارلمان تن دهد، ممکن است راهحلی برای او شوند. ایجاد یک سلطنت مشروطه میتواند کمککننده باشد.»
یک قرن پیش، هنگامی که شریف حسین، پادشاه حجاز و امیر مکه و مدینه، مقدسترین اماکن اسلامی بود، آرزوهای بزرگی برای سلسله هاشمی خود در سر داشت. اما از زمان لورنس عربستان، زمانی که هاشمیها متحدان اصلی منطقهای بریتانیا در طول جنگ جهانی اول بودند و شورش اعراب علیه امپراطوری عثمانی را رهبری میکردند، این سلسله به صورت پایدار رو به زوال پیش رفته و با اختلاف مداوم بین فرزندان حسین در اردن، ممکن است دوام این خاندان به پایینترین سطح رسیده باشد.
سلسله هاشمی در تمام آن دههها؛ چه در خارج و چه در داخل، با چالشهای بیشماری روبهرو بوده است. برادران حاضر در صف جانشینی اغلب به نفع پسران از قلم انداخته شدهاند، اما هرگز این خانواده جدل خود را به ملأ عام نکشانده بود، تا اینکه این ماه، یک شکاف و اختلاف داخلی به شایعات عمومی تبدیل شد.
در سوم آوریل، اردن از خنثیسازی توطئهای برای سرنگونی پادشاهش و بیثبات کردن این کشور خبر داد. مقامهای ارشد اردنی مدعی شدند که نهادهای خارجی با شاهزاده حمزه برای سرنگونی عبدالله دوم، پادشاه اردن تبانی کردهاند. با گذشت دو هفته، کاخ پادشاهی باز هم مدرکی ارائه نکرد و کاملا روشن شد که این قصه دنباله نداشت.
*** در اردن چه خبر است؟
محتملترین گزینه این است که ما در حال تماشای قصهای قدیمی در جهان هستیم؛ نبرد بر سر جانشینی میان اعضای خاندان سلطنتی. پادشاه اردن، شاهزاده حمزه برادر ناتنی و ولیعهد سابق را به همراه ۱۸ تن دیگر به اتهام همدستی تحت بازداشت خانگی قرار داد تا خطر را از تاج و تخت خود دور کند.
اما کل این ماجرا بهجای رو کردن دست یک شاهزاده فتنهجو، رگه اقتدارگرایانه یک پادشاه متزلزل را فاش میکند.قبایل اردنی در طول تاریخ به هاشمیها وفادار بودهاند و حمایت آنها برای این خاندان ضرورت دارد، اما آنها به شکلی روزافزون احساس میکنند به حاشیه رانده شده و بیثمر هستند.
ایالات متحده که میلیاردها دلار به این کشور کمک کرده است، رسما در این دعوا از ملک عبدالله دوم جانبداری کرد، اما آنها مجبور شدند که به سرکوب روزافزون تحت رهبری عبدالله دوم در اردن توجه کنند.عبدالله دوم که خود را یک سلطنت طرفدار دموکراسی، فردی اتوکشیده و سوار بر هارلی دیویدسون برای غرب جا زده، درواقع قدرت خودش را درون این پادشاهی تحکیم کرده، رسانهها را سرکوب و معترضان را بازداشت کرده و برای تفویض قدرت واقعی به مجلس تعلل میورزد.
هاشمیها که زمانی به چشم پادشاهیهای بسیار مدرن دیده میشدند، اکنون صرفا به چشم یک کشور عربی خودکامه دیگر شناخته میشوند.بر اساس گزارش خبرنگاران بدونمرز، اردن در عرصه آزادی مطبوعات پایینتر از افغانستان و در رتبه صدوبیستوهشتم از مجموع ۱۸۰ کشور قرار دارد. سازمان غیردولتی آمریکایی فریدم هاوس که در زمینه دموکراسی، آزادی سیاسی و حقوق بشر فعالیت دارد، سطح اردن را از «نسبتا آزاد» به «غیرآزاد» در سال گذشته کاهش داد.
اردن تحت رهبری ملک عبدالله دوم، سوریه یا حتی عربستان نیست، اما کسانی که مخالف او باشند با خطر اقدام سرویسهای اطلاعاتی مواجه میشوند.هیچکس باور ندارد که عبدالله دوم قصد اصلاحات سیاسی معنادار داشته باشد و اصلاحات اقتصادی او بیش از نتایج مثبت اقتصادی، ادعاهای فساد مالی را ایجاد کرده است. او اقدامات ریاضتی را برای تهیه وام از جامعه بینالمللی به راه انداخت و اقدام به خصوصیسازی کرد که برخی از ناظران بینالمللی آن را تحسین کردند، اما این اقدامات به قیمت از دست دادن حمایت قبایل از این پادشاهی انجام شد.
به نظر میرسد ملک عبدالله دوم بزرگترین دشمن خودش باشد، نه شاهزاده حمزه یا هرگونه مخالفت مردمی. تاریخ مملو از داستانهایی از پادشاهان متزلزل است که خودمخرب میشوند. اگر او بهجای دستگیریها و نظریههای بیاساس به اصلاحات سیاسی واقعی و واگذاری قدرت به پارلمان تن دهد، ممکن است این مسئله به خوبی به او کمک کند. رانندگی با هارلی دیویدسون او را به یک پادشاه مدرن تبدیل نمیکند، بلکه ایجاد یک سلطنت مشروطه که او صرفا در آن تشریفاتی باشد نه چیز دیگری، این کار را میکند.»