ماجرای انتخاب دختران بهار در سال ۱۳۴۴
روزنامه هفت صبح، آرش خوشخو | حکومت پهلوی وقتی از ماجرای قیام ۱۵خرداد سالم بیرون آمد کمکم شرایط را برای نقطهنظرهای فرهنگی خود مناسب میدید. در واقع محمدرضا از بدو سلطنتش (که در ۲۲ سالگی شروع شده بود ) همواره شرایط بیثباتی داشته.پنج سال اول سلطنتش که کشور در اشغال متفقین بود و بعد هم غائله آذربایجان، در ادامه ناآرامیها و ترورها و اعتصابها که منتهی شدند به نهضت ملی شدن نفت.
فرارش از کشور و بازگشت بعد از کودتا. بعد هم ماجرای ۱۶ آذر و سپس قلع و قمع شبکه افسران حزب توده و فدائیان اسلام و دست و پنجه نرم کردن با نفرت عمومی روشنفکران در دهه سی. بعد خشکسالی انتهای دهه سی و رکود اقتصادی فلج کننده و در این میان بحرانهای زناشوییاش با فوزیه و بعد هم ثریا و چالش فقدان وارث و همه اینها وصل شدند به نهضت ۱۵ خرداد و قیام روحانیت و طبقات مذهبی. بعد از سال ۴۲،بعد از وصول اولین محموله کمکهای مالی آمریکا و پس از جان گرفتن ساواک وپس از وصلت با فرح و تولد رضا پهلوی،گویی محمدرضا بالاخره اعتماد بهنفس خودرا پیدا کرده بود.
در این فضای جدید مجله زن روز در موسسه کیهان سربرآورد تا برای دختران و زنان طبقه متوسط که در توسعه غول آسای دولت و ادارات دولتی، جمعیت قابل توجهی از مردم را تشکیل میدادند سرگرمی فرهنگی ایجاد کند. مجید دوامی خبرنگار جنجالی دهه سی که در آمریکا هم تحصیلاتی داشت با تایید ساواک سردبیر مجله زن روز شد.
زن روز تبدیل شد به ارگان تغییرات فرهنگی دهه چهل. داستان از آنجا جالبتر شد که دوامی طرح انتخاب دختر بهار را در زن روز ارائه داد. این طرح با حمایت صدرالدین الهی چهره متنفذ روزنامه کیهان و همین طور سیامک پورزند در زن روز دنبال شد و به تدریج تبدیل به انتخاب دختر شایسته شد.
اینجا از دسترنج تحقیقات خانم فاطمه قاسمآبادی در سایت بهدخت استفاده میکنم: در اولین تبلیغات انتخاب دختر بهار در سال ۱۳۴۴ آمده: «دوشیزهای بین ۱۶ تا۲۵ سال، با هوش، مهربان، جذاب، باسلیقه، خوش لباس، اهل ورزش، خوش اندام، خوش عکس، رمانتیک و امروزی، تو دل برو و… که در بین خانواده و دوستان محبوب باشد و خانواده محترمی داشته باشد.»
از همان ابتدای کار هم جوایز دختربهار انتخابی اینطور مطرح شد :
« داشتن عنوان دوشیزه بهار، چاپ عکس تمام قد در مجله زن روز، سفر هشت روزه به پاریس یا لندن و یا رم به خرج مجله زن روز، یک فصل بلیت مجانی سینما، هفت روز مهمان یکی از پلاژهای شمال ( ویلاهای کنار ساحل)، پنجاه صفحه موسیقی به انتخاب خودتان به همراه یک گرامافون برقی و…» شرکت کنندگان در این مسابقه میبایست یک قطعه عکس آتلیهای را به همراه مختصری از بیوگرافی خود که شامل وضعیت تحصیلی، طول قد، وزن و… را برای مجله زن روز بفرستند.
اعتراضها شروع شد و از قراردادن معیارهای فیزیکی در انتخاب دختر بهار انتقاد شد. مجید دوامی اما زیرکانه توجیهات خاص خود را ارائه داد: هدف از دانستن «قد و وزن» پی بردن به این مسئله بود که دختر مورد نظر اهل ورزش هست یا نه !هدف از بیان شرط «خوش عکس بودن» این بود که چگونه ظاهر شدن در مقابل دوربین و دانستن بهترین زاویه چهره یکی از معیارهای خوش سلیقگی و به روز بودن آن دختر به حساب میآید
در توضیح ملاک «خوش پوشی» هم عنوان کردند که منظورشان خوش سلیقگی است که در مورد افراد سادهپوش حتی میتواند معنای ساده بودن درعین خوش سلیقگی را هم بدهد!مهمتر از همه اینکه منظور از «خانواده محترم» در واقع جایگاه اجتماعی- اقتصادی پدر یا مادر نبوده است، بلکه منظور، داشتن یک شغل آبرومندانه برای سرپرست خانواده بوده است!
خلاصه پس از کلی مقدمه چینی و مکافات، برخی خانوادهها شروع کردند به ارسال عکس دخترانشان برای شرکت در این مسابقات و بالاخره در سال ۱۳۴۴ در هیاهوی مطبوعاتی که عمدتا توسط روزنامه کیهان حمایت میشد اولین دوره این مسابقات برگزار شد و دختری به نام سیماایزدجو نفراول شد.
ازسال بعد برندههای این مسابقات به مسابقات بینالمللی دختر شایسته جهان هم اعزام میشدند. و خب گاه مقامهایی هم به دست میآوردند. مثل الهه عضدی و یا شهره نیکپور که در سالهای ۱۹۶۸ و ۱۹۷۵ دختر شایسته جهان شدند(هرچند برخی میگویند این یک دروغ بوده و مقامها مربوط به مسابقات فرعی دیگری است ) و چهرههایی مثل افسانه بنیاردلان و رویا روحانیمقدم و شهلاوهابزاده نیز بین سه یا چهارنفر قرار میگرفتند.
در دهه پنجاه مراسم انتهایی انتخاب دختر شایسته در ایران با آب و تاب و تبلیغات بسیار گستردهای برگزار میشد. در هتل هیلتون و با حضور اسپانسرهای تبلیغاتی، نمایندههایی از دربار، اجرای موسیقی زنده توسط خوانندههای مشهور (عموما خانم گوگوش )و همین طور حضور مجریانی مثل حسن خیاط باشی و قریب افشار و ساسان کمالی.
جوایز دختر شایسته سال ۱۳۵۵ یعنی شهره نیکپور این گونه بوده است: یک تور مسافرتی آمریکای لاتین، دو هزار دلار پول نقد، انگشتر لعل و یک ساعت طلا. شرکت ایرانکالا سیستماتیک نیز یک دستگاه خودرو مزدا ۸۰۸ به او داد که عکس شهره نیکپور با ماشین خود بر روی جلد مجله زن روز به چاپ رسید. سال بعد مزدا جای خود را به گالانت داد. یکی از معروفترین بازیگران زن فعلی سینمای ایران که در دهه شصت از ستارههای سینمای ایران بود در سال ۱۳۵۵ به مقام دومی این مسابقات رسیده بود.آخرین برگزیده این رقابتهای بیمعنی «ترانه کیسر» بود. در سال ۱۳۵۷ و در اوج شرایط انقلاب حاکم بر ایران.