دلجویی دیرهنگام از صاحبان آزرده سرمایه
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | دیروز پنجمین دوره مراسم جایزه امین‌الضرب در تالار وحدت تهران برگزار شد. مراسمی که متولی برگزاری آن اتاق بازرگانی تهران است و در آن از فعالان اقتصادی پیشکسوت و کارآفرینان برتر تقدیر می‌شود. در مراسم امسال هم دو تن از کارآفرینان قدیمی لوح و نشان و تندیس امین‌الضرب را دریافت کردند و از ۷نفر دیگر با لوح و نشان امین‌الضرب تقدیر شد.
سه مستندساز هم در این مراسم هدایایی دریافت کردند و اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور و پیروز حناچی شهردار تهران به اضافه مسعود خوانساری رئیس اتاق تهران برای حضار سخنرانی کردند. امسال به علت شرایط کرونا مراسم با حداقل جمعیت برگزار شد و چند نفر از کارآفرینانی که جایزه را باید دریافت می‌کردند به علت کهولت سن داخل سالن حضور نداشتند.
*** غیبت استارتاپی‌ها
یک نکته تعجب‌برانگیز جایزه امین‌الضرب امسال این بود که در بین افرادی که مورد تقدیر قرار گرفتند خبری از شرکت‌های استارتاپی نبود. در صورتی که در سال‌های ۹۷ و ۹۸ ابتکار خوب برگزار کنندگان این مراسم این بود که به شرکت‌های استارتاپی هم توجه ویژه‌ای نشان دادند. دو سال پیش مدیران دیجی‌کالا و آپارات و پارسال هم مدیرعامل تپسی بین افراد برگزیده حضور داشتند. امسال اما صرفا صاحبان کسب و کارهای سنتی و پیشکسوتان عرصه صنعت مورد تقدیر قرار گرفتند و خبری از جوانان نبود.
*** تقدیر از مستندسازان
در بخش ابتدایی مراسم امین‌الضرب سه مستندساز مورد تقدیر قرار گرفتند چون آن‌ها در جشنواره سینما حقیقت با همکاری و حمایت اتاق بازرگانی فیلم‌هایی با مضمون مشکلات اقتصادی و چالش‌های کارآفرینان ساخته بودند. مصطفی رزاق کریمی به علت ساخت مستندی درباره سرگذشت مرحوم اصغر قندچی مورد تقدیر قرار گرفت. دومین نفر فرشاد اکتسابی بود که مستندی در ارتباط با فساد ناشی از توزیع ارز ۴۲۰۰ تومانی ساخته است. از کتایون جهانگیری هم برای ساخت مستندی درباره مشکلات کارآفرینان در حوزه تامین اجتماعی تقدیر شد.
*** توجه به پژوهشگران حوزه کارآفرینی
اولین جایزه امین‌الضرب امسال به یک پژوهشگر حوزه کارآفرینی رسید. فریدون شیرین کام متولد ۱۳۳۹ در آستانه اشرفیه است و تالیفات متعددی درباره کارآفرینان و فعالان اقتصادی دوره پهلوی از جمله حاج محمد تقی برخوردار و محمد رحیم ایروانی و خاندان لاجوردی و … داشته. همکار او البته در خیلی از این پژوهش‌ها علی اصغر سعیدی است.
استاد مشهور دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که او پژوهش‌های گسترده جداگانه‌ای هم در زمینه فعالان اقتصادی مشهور دوره پهلوی و کسب و کارهای خانوادگی آن دوران دارد. دکتر سعیدی در مراسم روز گذشته حضور پررنگی داشت به این دلیل که جایزه امین‌الضرب را به نیابت از دو تن از کارآفرینان برتر دریافت کرد و چند جمله‌ای درباره فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها قبل و بعد از انقلاب توضیح داد که حالا جلوتر به این نکته می‌رسیم که این دو نفر چه افرادی هستند.
*** نشان امین‌الضرب برای لاجوردیان وتهرانچی
دو پیشکسوت صنعت که در مراسم دیروز غایب بودند و دکتر علی اصغر سعیدی جایزه آن‌ها را دریافت کرد اکبر لاجوردیان و رضا تهرانچی هستند. اکبر لاجوردیان از بنیانگذاران گروه صنعتی بهشهر است. او متولد ۱۳۰۲ در کاشان است و یکی از فرزندان حاج سید محمود لاجوردی. او به نمایندگی از خانواده‌ای در واقع انتخاب شده بود که تجارت خود را دهه‌ها قبل از انقلاب در زمینه تولید روغن نباتی و نساجی و خدمات مالی و کشتیرانی و … شروع کردند.
این شرکت صنعتی بهشهر که قدیمی‌ترین کارخانه تولید روغن نباتی در کشور است در دهه ۱۳۳۰ توسط این خانواده تاسیس شده که الان محصولات آن با برندهایی مثل لادن و بهار در بازار وجود دارد. کارخانه بهشهر بخشی از دارایی‌های خانواده لاجوردی بود که در سال ۱۳۵۸ مصادره شده و اینطور که علی اصغر سعیدی در کتابش نوشته همین محمود لاجوردیان در سال‌های اوایل انقلاب چند سال در ایران ماند و سعی کرد توجیه کند که مصادره این کارخانه اشتباه است اما بعد از چند سال به نتیجه نرسید و ایران را ترک کرد.
رضا تهرانچی هم بنیانگذار کارخانه ویتانا و برند بیسکویت مادر است. بیسکویت قدیمی و نوستالژیکی که راه‌اندازی خط تولید آن به ۱۳۳۵ برمی‌گردد. آن زمان برادران تهرانچی از آلمان و انگلیس دستگاه‌های بیسکویت سازی وارد کشور کردند و در امیریه تهران کارخانه تولید بیسکویتی را راه انداختند که می‌گفتند «باید به راحتی با دندان شکسته شود و با آب دهان نرم شود». ویتانا اولین کارخانه ایرانی بود که روی محصولاتش تاریخ مصرف و نشان استاندارد درج می‌کرد. این کارخانه هم البته بعد از انقلاب مصادره شده وتا همین چند سال پیش تحت تملک شرکت سهامی البرز از زیرمجموعه‌های بنیاد پانزده خرداد بود و در سایت رسمی ویتانا نوشته شده که از سال ۱۳۸۷ این کارخانه توسط بخش خصوصی اداره می‌شود.
*** گلایه از مداخله دولت
سه نفر دیگر از کارآفرینانی که در مراسم امین‌الضرب امسال نشان و لوح دریافت کردند غلامرضا ذوالانواری و جمشید بردبار و محمد احرامیان بودند. بردبار و احرامیان در اظهارات مشابهی از مداخله دولت در اقتصاد گلایه داشتند. این دو نفر به ترتیب مدیران دو شرکت الکترونیک افراز آزما و فولاد یزد هستند. غلامرضا ذوالانواری هم از کارآفرینان صنعت فرش دستباف است و به عنوان پدر گبه ایران هم شناخته می‌شود. غلامرضا ذوالانواری متولد ۱۳۱۲ در شیراز است و کسب و کار خانوادگی او و فرزندانش در سطح بین‌المللی شناخته شده است.
جمشید بردبار هم متولد ۱۳۳۳ در اصفهان است. او از دانشگاه صنعتی شریف در رشته مهندسی برق فارغ‌التحصیل شده و در این رشته چهره شناخته شده‌ای است. پارسال فرهنگستان علوم جمشید بردبار را به عنوان مهندس برجسته کشور معرفی کرده بود. سید محمد احرامیان رئیس هیات مدیره فعلی شرکت فولاد یزد بیش از ۹۰ سال سن دارد و در ۴ دهه اخیر یکی از چهره‌های اصلی صنعت فولاد کشور بوده. او سال ۹۶ و در دوره‌ای که محمد شریعتمداری وزیر صنعت بود به عنوان مشاور وزیر هم معرفی شد.
*** تقدیر از محمدرضا نعمت‌زاده
یکی از اتفاقات مراسم امسال اهدای نشان و لوح امین‌الضرب به محمدرضا نعمت زاده بود. وزیر صنعت دولت یازدهم که در همان دوره وزارت هم خیلی از سوی منتقدان دولت تحت فشار بود اما در سال‌های اخیر پرونده‌های اقتصادی فرزندانش، به مراتب اوضاع را برای او سخت‌تر کرد. دستگیری و محاکمه دخترش شبنم نعمت‌زاده به اتهام احتکار دارو و ماجرای تخریب ۱۰۰۰ متر ویلای غیرمجاز شبنم نعمت‌زاده در لواسان یا محاکمه و فرار داماد او علی اشرف ریاحی به کانادا (همسر زینب نعمت‌زاده) در رابطه با پرونده فساد پتروشیمی بخشی از این حاشیه‌هاست.
با این حال محمدرضا نعمت‌زاده متولد ۱۳۲۴ در تبریز یکی از فعالان اقتصادی در بخش نفت و گاز و پتروشیمی در ۴ دهه اخیر بوده و به همین دلیل از او تقدیر شده. اگرچه باید بگوییم یکی از انتقادات از او همین نکته است که عضویت نعمت‌زاده در این شرکت‌های خصوصی گاهی با دوران وزارت او در ۶۰ و ۷۰ و ۹۰ همزمان بوده و البته خود نعمت‌زاده این موضوع را تکذیب می‌کند. نعمت‌زاده بعد از پایان دوره وزارت در سال ۹۶ و اوج گرفتن حاشیه‌ها کمتر در رسانه‌ها و مراسمی از این جنس حاضر می‌شد به جز یک مرتبه که به برنامه دستخط صدا و سیما رفت و آنجا هم درباره فعالیت‌های اقتصادی دخترش خیلی سربسته صحبت کرد.
* در نهایت هم دو نفر دیگر از پیشکسوتان عرصه صنعت و کارآفرینی مورد تقدیر قرار گرفتند. محمدرضا انصاری بنیانگذار شرکت کیسون و رضا حمیدی بنیانگذار گروه چرم و فرش و نساجی مشهد. محمدرضا انصاری متولد ۱۳۲۲ یکی از مشهورترین مهندسین عمران در کشور است. شرکت ساختمان سازی کیسون را او ۴۵ سال پیش راه‌اندازی کرده و پروژه‌های آن از ایران تا بلاروس و ونزوئلا پیش رفته است. رضا حمیدی هم متولد ۱۳۱۹ هم از کارآفرینان با سابقه شهر مشهد است. او شرکت فرش مشهد را در سال ۱۳۵۶ راه‌اندازی کرد و بعدها فعالیت‌های او به سمت صنعت نساجی و چرم و صنایع غذایی هم گسترش پیدا کرد.
* مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران به عنوان متولی برگزاری این مراسم وقتی پشت تریبون رفت گلایه‌هایی را مطرح کرد و از همقطاران خود و فعالان اقتصادی دفاع کرد. بخش‌هایی از اظهارات او را از قول خبرگزاری مهر برایتان نقل می‌کنیم:
* هر اندازه که کارآفرینان خارجی در کشور ما تبدیل به ستاره شده‌اند، اما کارآفرینان ایرانی این جایگاه را ندارند؛ اگرچه بخش خصوصی تاریخ بلندی در ایران دارد، اما به همان نسبت مورد احترام نبوده است و گاهی به سبب خطاهای دیگران تکفیر شده است.
* در ۲۰ سال گذشته و طی افزایش درآمدهای نفتی و حیف و میل اموال، تکفیر کارآفرینان کشور به اوج خود رسیده درحالی‌که کشور نیازمند حضور فعالان اقتصادی است چرا که فعالان اقتصادی می‌توانند هم به اشتغالزایی و هم به بهبود معیشت مردم کمک کنند؛آن هم در شرایطی که پای تحریم روی گلوی اقتصاد کشور قرار گرفته است.
* در این دوران پیچیده، بخش خصوصی ایستاده است، اجازه نداده چرخ کارخانه‌ها از کار بیفتد و بیکاری و ناامنی در جامعه افزایش یابد، درحالی‌که بسیاری از نوآوران به سبب فساد ارزی، ثروتی به دست آورده‌اند، آن را به خارج از کشور برده و تبدیل به خانه و ویلا کرده‌اند.
* دست‌اندازی به بیت‌المال در حالی است که در این لیست بلند بالای مفسدان اقتصادی، کمتر نامی از کارآفرینان شناسنامه‌دار آمده اما در پسِ فضای پوپولیستی که در اظهارات مسئولان به گوش می‌رسد، تَر و خشک را با هم سوزانده و به ریز و درشت اتهام می‌بندند.
