خلاقیت در کف آبهای خلیج فارس
روزنامه هفت صبح | چند روز پیش یک غواص و یک باستانشناس کف بستر خلیج فارس شیء عجیبی میبینند و حیران از علائم حک شده روی این، خبر آن را به یک خبرگزاری انتقال میدهند. در حالی که همه، از جمله سازمان میراث فرهنگی هرمزگان، فکر خودشان را مشغول پیدا کردن معنای این علائم و ریشههای تاریخی این شیء کرده بودند، سازنده آن از استان فارس پیدا میشود و میگوید او این نماد را سال ۱۳۹۲، یعنی زمانی که رئیس هیات جانبازان و معلولان استان فارس بوده به دریا انداخته و ناخواسته باعث شده غواصان، باستانشناسان و مدیران گردشگری قشم چندین روز مشغول پیدا کردن رمز و راز نهفته در آن شوند.
ماجرا از اینجا شروع شد که تقریبا پنج روز پیش سمانه لشگری که باستانشناسی خوانده و دایومستر غواصی است گفته بود که در حین غواصی در شهر قشم به این جسم برخورد میکند. در برخورد اول به نظر میرسد که این نیمکره از سنگ ساخته شده اما در بازدیدهای بعدی مشخص میشود جنس شیء چیزی شبیه فایبرگلاس است و لایه رنگی سفیدی دارد.
در این بررسیها او به موضوع عجیبی برخورد میکند. اشکال مذهبی روی این جسم مرموز حک شده بود؛ اشکال مذهبی مانند یک صلیب، یک شمعدان «منورا»ی یهود، یک شعله آتش و یک قوس شبیه طاق ضربی. این اشکال همه در میان یک گل چهارپر به صورت برجسته نقش شده بودند و سطح شیء و دیواره به صورت یکتکه و پشت آن به صورت ورقهای جداست.
آنها به اداره میراث فرهنگی و پژوهشکده باستانشناسی اطلاع میدهند و باز هم کسی از مدیران آنجا واقعیت ماجرا باخبر نبوده. حتی پژوهشکده باستانشناسی، یک تحلیل و بررسی روی جسم مرموز انجام میدهد و میگوید که گمان میرود که شیء موردنظر با تکنیک قالبگیری ساخته شده و سپس لایه زیرین به آن متصل شده است. از سوی دیگر علامت جغرافیایی شمال به صورت N انگلیسی هم خارج از این گل، در میان نقش صلیب و شمعدان «منورا»، به صورت برجسته منقش شده است.
ریشه صفوی جسم مرموز
پیشبینی خود خانم باستانشناس این بوده که علائم مذهبی کنار هم به نظر میرسد ریشه این شیء را به صفویه برساند چرا که آن زمان پرتغالیها و بعد انگلیسیها در این منطقه سکونت داشتند ولی بعد از این به خاطر جنس این ماجرا این فرضیه هم رد میشود و میگوید که این پدیده حتما معاصر بوده است. هرچه که بوده حدسیات او بیشتر حول یک آئین یا نشانه مذهبی میچرخد و به خاطر بیخبری سازمان میراث فرهنگی، هیچکسی فکرش را هم نمیکند که این جسم کروی مربوط به همین ۸ سال پیش باشد.
جسم ناشناخته نه باستانی است و نه به صفویه برمیگردد
تا دو روز پیش گمانهزنیهای متعددی درباره این تمدن این شیء و ریشهها و معنای آن وجود داشت اما روز دوشنبه سازنده اصلی اثر پیدا میشود و میگوید که این جسم ناشناخته نه متعلق به دوران پیش از اسلام بوده و نه از یک کشتی قدیمی جدا شده. او تاکید میکند که «این اثر را سال ۱۳۹۲ به عنوان نماد اتحاد ادیان و مذاهب ساختم و کف دریا قرار دادم.» اطلاعات او کاملا صحیح است. اردیبهشت سال ۱۳۹۲ خبری در بخش استانهای خبرگزاری ایرنا قرار داده شده که ماجرا را اینطور تعریف میکند که شناگران جانباز استان فارس اولین محراب ادیان الهی را در خلیج فارس نصب کردند.
آنها این اقدام را برای بزرگداشت روز ملی خلیج فارس انجام داده بودند و این جسم کروی با عرض ۸۰ و ضخامت ۳۰ سانتیمتر را در عمق شش متری آبهای اطراف قشم قرار دادند. روی این استوانه نمادهای ادیان اسلام، کلیمی، مسیحی و زرتشت وجود دارد. همچنین آن سال یک پرچم هم روی محراب نصب شده که طبیعتا در این مدت از بین رفته است. حالا این توضیحات در حالی داده شده بود که یکی از مدیران میراث فرهنگی بیخبر از همه جا یک روز قبل با خبرگزاری فارس گفتوگو کرده و گفته بود که این قطعه بعید است به دوران قبل از اسلام برگردد. بعد هم تاکید کرده بود که اگر جنسی از فایبرگلاس دارد، پس حتما از یک کشتی جدا شده.
یک مراسم نمادین زیر آب
اسماعیل دلشاد، سازنده این جسم سر انجام دو روز پیش همه را از ابهام درآورد. او که جانباز جنگ تحمیلی ایران و عراق است سه روز پیش توضیحات بیشتری درباره این شیء که سال ۹۲ به آب اناخته بود داده و گفته:« سازه به شکل کره زمین ساخته شد که وزن آن بین ۲ و نیم تا سه تُن است. برای ساخت این نماد، ادیان مختلف را بررسی و آیات و روایات آنان درباره قداست آب را جمعآوری کردم تا کاری بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شود. بعد از جانمایی و قرار دادن آن در محل از مراجع مختلف اجازه برگزاری نماز در زیر آب را اخذ کردم.»
حالا مراسم ویژهای که آن زمان تدارک دیده بود بیشتر از سال ۱۳۹۲ توجهها را به خودش جلب کرده. دلشاد ادامه داده است:« همچنین ضمن هماهنگیهای لازم و نامهنگاری با انجمنهای کلیمیان، مسیحیان و زرتشتیان و اهل سنت کشور، از آنان خواستم تا نماینده خود را برای برگزاری مراسم در زیر آب به قشم اعزام کنند. نمایندگان کلیمیان، مسیحیان، زرتشتیان، اهل سنت و شیءعیان به ترتیب از تهران، اصفهان، شیءراز و قشم گرد هم آمدیم و پس از آموزش غواصی، به نوبت با کتاب مقدس خود در زیر آب عبادت خاص خود را انجام دادیم.»
حتی روی سازه حرف N قرار داده شده تا این افراد بتوانند با پیدا کردن جهت شمال زیر آب، به درستی با یکدیگر مراسم عبادت را اجرا کنند. او گفته که آن سال برای ساخت این جسم نمادین، چهار میلیون تومان هزینه کرده و با کرایه یک اندینگ کرافت آن را داخل دریا قرار داده است.
نکته جالب اینکه، دلشاد قصد داشته روزی یک موزه آبی هم به همین شکل زیر آب درست کند که شامل ۱۵ ستون و سردیس تخت جمشید و هفت تندیس از جمله شهریار، شهید فهمیده، زکریای رازی، دکتر حسابی و افراد به نام دیگر میشد.
او تندیسهای اینها را میسازد اما از این پروژه حمابت زیادی نمیشود. حتی قصد داشته که تندیسهای برج میلاد و حافظه را هم بسازد و زیر آب دریا جاگذاری کند تا مردم را با جذابیتهای دنیای زیر آب آشنا کند که معلوم نبود اگر این کار هم مانند قبلی در گمنامی زیر دریا جاگذاری میشد، بعدا پژوهشگران چه فرضیاتی درباره آن میدادند.
او حتی سال ۱۳۹۴ برای یکی از همین پروژههای ساخت یادبود، خانهاش را ۹۰ میلیون تومان میفروشد و یک هواپیما میخرد تا به عنوان شهدای خلیج فارس در قشم نصب کنند. تا اینجای کار مسئولان با او موافقت میکنند. برای همین هم هواپیما جانمایی میشود و هزینه یکسال کرایه آن را به مالک آن منطقه جایابی شده میپردازد اما بعد از این خرید، مدیران از او میخواهند آن را به یک کافی شاپ تبدیل کنند. بعد از مخالفتهای این فعال گردشگری، همکاری مسئولان با پروژه در نیمه راه به پایان میرسد.