هفت نکته درباره وضعیت ایرانیان ساکن آمریکا
روزنامه هفت صبح | برای برخی ایرانیان آمریکا جزو مقاصد مهاجرتی است. این را شورای‌عالی ایرانیان در سال ۱۳۹۹ اعلام کرده. در ۱۰ میلیون کیلومتر مربع از زمین این کشور حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی زندگی می‌کنند. برای اینکه تصویری از تعداد آنها داشته باشید جمعیت شهرهایی مثل شیراز یا کرج همین اندازه است. مهاجران با اصل و نسب ایرانی در آمریکا تقریبا برابر با ۳۷درصد از تمام مهاجران کشور ما در جای جای جهان هستند.
این روزها با داغ شدن لاتاری برخی شانس خودشان را برای رسیدن به این سرزمین امتحان می‌کنند زیرا از سال ۲۰۱۷ میزان ویزا، اقامت و تابعیت دادن آمریکا به ایرانیان با یک کاهش و محدودیت شدیدی همراه شده. در گزارش سالنامه مهاجرت ۱۴۰۰ که بنیاد ملی نخبگان منتشر کرده ۱۰ فصل مجزا به موضوع ایرانیان خارج‌نشین اختصاص شده که هر کدام نکات جالبی دارد. در گزارش زیر فقط اطلاعات مربوط به ایرانیان آمریکا را جدا کردیم و در چند نکته، بخش‌های مهم آن را اینجا آورده‌ایم:
تعداد کلی ایرانیان: یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر
اگرچه شورای عالی ایرانیان گفته یک میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی ساکن آمریکا هستند اما منابع می‌گوید که سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۳۸۸ هزار ایرانی در آمریکا زندگی می‌کردند. علت این تفاوت فاحش هم احتمالا این بوده که در منابع بین‌المللی محل تولد مبنا درنظر گرفته شده و ایرانی متولد آمریکا را دیگر شهروند همین کشور درنظر گرفته است.
شغل ایرانیان آمریکا چیست؟
از قدیم تصور می‌شد که ایرانیان خارج‌نشین غالبا پیک موتوری پیتزا و گارسون رستوران هستند ولی حالا آمار به ما نشان می‌دهد که این تصویر با واقعیت همخوانی ندارد و مشاغل حمل و نقل و جابه‌جایی کالا کمترین سهم را در بین مشاغل ایرانیان آمریکا دارد.
بیشتر ایرانیان آمریکا چه کاره هستند؟ آنها یا مدیر هستند و یا مشاغل مرتبط به علوم و هنر دارند. در دو سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ هم به جمعیت مدیران اضافه شده و ۶۲درصد از کل ایرانیان آمریکا را تشکیل می‌دهند.
مشاغل پرطرفدار بین آمریکایی‌ها به ترتیب این شغل‌ها هستند: خدمات آموزشی، متخصصان، دانشمندان و مدیران، خرده‌فروش‌ها، مشاغل مالی و بیمه‌ای و اجاره املاک،کارخانه‌ای، حمل و نقل، انبارداری، ساخت و ساز، اداره عمومی، عمده فروش، اطلاعاتی، کشاورزی.
در این سال‌ها ایرانیان با دست‌های پرتری وارد بازار کار آمریکا می‌شدند. کلا مشاغل آموزشی،متخصصان،دانشمندان و خدمات اجرایی برای ایرانی‌ها جذابیت بیشتری داشته و فقط ۴٫۶ از آنها در مشاغل حمل و نقل و جابه‌جایی کار می‌کنند. همچنین ۸درصد آنها در کارخانه مشغول هستند و ۵درصد هم کاری مرتبط با هنر سرگرمی و هتلداری و غذا دارند.
جالب‌ترین نکته ایرانیان شاغل ساکن آمریکا این است که حدود ۹ درصد از آنها خوداشتغالند و ۱۳ درصدشان هم کارمند دولت آمریکا هستند.
افزایش موج سالمندی
سال‌های گذشته تعداد گروه سنی ۱۸ تا ۳۴ سال در این کشور از بقیه سن‌ها بیشتر بود ولی از سال ۲۰۱۰ با یک نوسانی جمعیت این گروه سنی کمتر شده است.برای فهم بهتر نگاهی به اعداد بیاندازیم: سال ۲۰۱۰ از ایرانی‌های آمریکا ۱۶٫۱ درصد در رنج سنی ۱۸ تا ۳۴ سال قرار داشتند ولی تعدادشان در سال ۲۰۱۹ به ۱۴٫۴ درصد رسیده است. این فاصله برای گروه سنی ۳۵تا ۶۴ سال از ۶۰٫۴ درصد به ۵۵ درصد رسیده. مقابل این دو گروه سنی که دائم نمودار نزولی داشته، جمعیت ۶۵ ساله به بالاها هستند که تعدادشان در این مدت افزایش یافته.
این گروه از افراد سال ۲۰۱۰ حدودا ۲۰ درصد از ایرانی‌های مهاجر آمریکا را تشکیل می‌داد و سال ۲۰۱۹ به ۲۸ درصد رسید‌ه‌اند. این یعنی ورودی جمعیت مهاجران به آمریکا کمتر شده و مهاجران قبلی ایرانی وارد دوره سالمندی شده‌اند.
سهم درس‌خوان‌ها: ۵۸ درصد
حالا بیایید به تحصیلات ایرانیان در آمریکا نگاهی داشته باشیم. بیشتر جمعیت ۲۵ سال به بالا افرادی بوده‌اند که تحصیلات تکمیلی خود را در این کشور می‌گذرانند. این افراد تحصیلکرده ۱۰سال پیش در مقاطع تحصیلات تکمیلی ۲۵٫۵ درصد از جمعیت را در دست خودشان داشتند و سال ۲۰۱۹ به تعدادشان ۵ درصد دیگر هم اضافه شده است.
بعد از این مقطع، در درجه دوم ایرانیان آمریکا را افراد لیسانسه تشکیل می‌دهند که تعدادشان در ۹ سال گذشته تقریبا ثابت بوده.یعنی بخواهیم حساب کنیم ما با یک قشر تحصیلکرده،مدیر و اساتیدی در آمریکا روبه‌رو هستیم که مجموعا ۵۸٫۳درصد از ایرانیان ساکن آمریکا را دارند تشکیل می‌دهند و دارای مدرک لیسانس و بالاتر از آن هستند.
هرچه به سال ۲۰۱۹ نزدیک‌تر می‌شویم جمعیت ایرانی‌هایی که تحصیلات پایین‌تری داشتند در آمریکا کاهش داشته و تعداد تحصیلکرده‌ها بیشتر شده است. تعداد دیپلمه‌ها در این مدت ثابت بوده و روی ۱۶ درصد مانده است. سهم زیر دیپلمه‌ها هم هر سال کمتر شده و تعدادشان به کمتر از ۷ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده.
ویزا دادن به روش آمریکا: هر سال دریغ از پارسال
حالا ایرانی‌ها چطور ویزا می‌گیرند؟ هر سال تعداد ایرانی‌هایی که با ویزای تحصیلی و شغلی وارد آمریکا می‌شوند کمتر شده است. خب دور از انتظار هم نیست؛ بعد از آمدن ترامپ سیاست‌های ضد مهاجرتی سفت و سختی برای برخی از کشورها از جمله ایران اعلام شد.
آمریکا هر سال دارد به تعداد کمتری از ایرانیان تابعیت می‌دهد. همچنین همزمان با این تعداد ایرانیانی که با ویزای موقت مقیم این کشور می‌شوند رو به کاهش است. سال ۲۰۱۹ حدودا۱۱ هزار نفر تابعیت گرفتند و ۴ هزار و ۵۰۰ نفر با ویزای موقت راهی این کشور شدند.
ایرانیان چطور به آمریکا می‌رسند؟
بیشتر ایرانیان در ۱۰ سال گذشته با روش پناهجوشدن عازم آمریکا شده‌اند. تعداد پناهجویان در سال ۲۰۱۹ نصف سال ۲۰۱۰ است. هرچه به سال‌های اخیر نزدیک‌تر شدیم جذابیت پناهجویی کم شده و به جایش از طریق مهاجرت شغلی و تحصیلی بیشتر شده است.
تا اینجا دیدیم که تعداد پناهجویان تا سال ۲۰۱۹ کمتر و کمتر می‌شد. ولی این روند به این صورت ادامه پیدا نکرد و بازی یک دفعه به نفع پناهجویان برگشت. همین روزهای اخیر مدیر رصدخانه مهاجرت مصاحبه کرد و گفت که در دو سال اخیر به خاطر دوران کرونا مهاجرت‌های کاری و تحصیلی کمتر و پناهجویی بیشتر شده است.
در ۱۰ سال گذشته بعد از پناهجویی، راه دوم مهاجرت به آمریکا استخدام‌های کاری و تحصیلی بوده است.
اقامت گرفتن به سبک ایرانیان
یکی از روش‌های اقامت گرفتن این است که افراد با ویزای تفریحی به کشورهای خارجی می‌روند و بعد دیگر با گذشت مدت زمان قانونی دیگر به کشور برنمی‌گردند. سال ۲۰۱۸ ایرانیانی که با ویزای گردشی و تفریحی به آمریکا رفتند و آنجا ماندند تا احتمالا هر طوری شده اقامت آمریکا را بگیرند شدیدا افزایش پیدا کرده و از ۳٫۴ درصد به ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. یعنی از هر ۱۰۰ نفر که با ویزای موقت پا به این کشور می‌گذاشت، ۲۰ نفر بیش از اندازه مجاز آنجا می‌ماندند تا اقامت بگیرند.
این بیش از حد ماندن کار رایجی در ویزاهای تحصیلی نیست ولی میزان آن بین گروهی که با هدف سیاحتی وارد این کشور می‌شدند بسیار بیشتر از روش‌های دیگر ویزا گرفتن است.
ترکیه جایگزین آمریکا می‌شود
حالا بیایید به موضوع دانشجویان ایرانی ساکن آمریکا نگاهی بیاندازیم. آمار کلی چه می‌گوید؟ سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱ (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۱) به یک باره دانشجوفرستی در کشور ما رشد عجیبی را پشت سر گذاشت. اینطور بگوییم که سال ۲۰۰۷ ما ۲۰هزار دانشجو برای تحصیل به خارج از کشور می‌فرستادیم ولی سال ۲۰۱۱ وارد بازه ۵۰ هزار دانشجو در سال شدیم که کشور خود را ترک می‌کردند.
مقصد اولیه دانشجویان ایرانی اول از همه آمریکاست. بعد از آن ترکیه، آلمان و ایتالیا چهار مقصد دیگر در سال ۲۰۱۹ هستند. فقط سال ۲۰۱۹،یازده هزار و ۸۰۰ ایرانی با ویزای تحصیلی و دانشجویی وارد آمریکا شدند.
وقتی ۱۰ سال گذشته را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که بیشترین تعداد دانشجوها از ایران سال ۲۰۱۵ کشور را به مقصد آمریکا ترک کرده‌اند. ولی با گذشت زمان جمعیت دانشجویان ایرانی در آمریکا کمتر شده و به
مهاجرت ۴ هزار نفر دانشجو در سال ۲۰۱۹ رسیده است.
حالا این کاهش دانشجویان ایرانی به آمریکا یعنی دانشجویان کلا کمتر برای مهاجرت از کشور خارج شده‌اند؟ نه. به جای آمریکا روند مهاجرت به دیگر کشورها رو به صعود بوده.دقیقا از سال ۲۰۱۵ که آرام‌آرام دانشجوها دور آمریکا را خط کشیده‌اند، مهاجرت این قشر به ترکیه بسیار زیاد شده است. بعد از آن آلمان و سپس ایتالیا مقاصد جایگزینی برای آمریکا بوده‌اند.
در ترکیه و ایتالیا ایران در جایگاه چهارم دانشجو فرستی قرار دارد. برای کانادا هم ایران در جایگاه هشتم قرار گرفته. حتی در مجارستان هم ایران در رتبه پنجم دانشجوفرستی نشسته است.
