دغدغه‌ها و جستجوهای ما در گوگل در سال ۹۹
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | گوگل، احتمالا بیشترین رازها را از ما می‌داند. ما تقریبا این روزها همه حرف‌هایمان را به گوگل می‌زنیم و از او مشاوره می‌خواهیم یا جواب سوال‌هایمان را می‌گیریم. او هم محرم اسرار ماست ولی با جمع بندی آمار همه جست‌وجوهای افراد از طریق سایتی به نام گوگل ترندز، به ما می‌گوید که سمت و سو و دغدغه جامعه نیز چیست. مثل هر سال در هفته پایانی، نگاهی داریم به جست‌وجوهای ایرانیان در گوگل و از دریچه پانزده عبارت یا موضوع، دغدغه‌های جمعی خودمان را در این یک سال جمع‌بندی کرده‌ایم.
* یک: بورس و سهام عدالت
فکر می‌کنید کلمه‌ای که امسال بیش از همه، رشد جستوجو را تجربه کرده چه بوده است؟ کرونا؟ نه. فروش سهام عدالت. امسال درواقع سال سهام بود. سال بورس. نموداری که می‌بینید، نمودار شاخص بورس تهران است. در آخرین روز سال گذشته، شاخص بورس، ۵۱۲ هزار و ۹۰۰ واحد بود و درست در روزهایی که اخبار سقوط شاخص بورس‌های مختلف جهان؛ از آمریکا تا اروپا و آسیا و حاشیه خلیج به گوش می‌رسید، این بورس تهران بود که آنقدر شاخص سبزی داشت که حتی سرمایه‌گذار خارجی جذب می‌کرد.
کمتر از شش ماه بعد؛ یعنی در میانه مردادماه، شاخص بورس، مرز ۲ میلیونی را هم رد کرد و عملا ۴ برابر شد. در میانه همین رونق بود که سهام عدالت نیز آزاد شد و بسیاری از افراد عادی نیز به طور رسمی سهامدار شدند و همین موضوع باعث شد مثلا نام «سامانه سعدی» که سامانه‌ای برای فروش سهام عدالت بود نیز در میان ترندهای گوگل قرار گرفت. رونق بورس البته اسامی دیگری را هم به میان آورد: از کارگزاری مفید تا کارگزاری آگاه و البته ثبت‌نام سجام یا سامانه جامع اطلاعات مشتریان که برای حضور در بورس واجب بود.
* دو: آموزش مجازی
مدارس از میانه و دانشگاه‌ها از آغاز ترم دوم تحصیلی سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ دیگر به صورت حضوری تشکیل نشدند. همین موضوع باعث شد تا بازار آموزش مجازی داغ شود. دومین کلمه‌ای که بیشترین میزان رشد جستوجو را در یک سال گذشته تجربه کرده است، «آموزشیار» بوده. آموزشیار سامانه مدیریت یکپارچه امور آموزشی دانشگاه آزاد است.
دانشگاه آزاد البته سایت دیگری هم برای آموزش مجازی خود داشت: «وادانا». نام این سایت هم در میان کلماتی است که بیشترین میزان رشد جستوجو را داشتند. برنامه «شاد» هم که به‌هرحال، برنامه رسمی آموزش‌وپرورش برای تشکیل کلاس‌های مجازی بود. «سمالایو» هم نام سامانه آنلاین آموزشی دانشگاه علمی کاربردی بود که این سامانه نیز در میان کلمات پرجست‌وجوی یک سال اخیر گوگل قرار گرفته است.
* سه: سمپاد
جواد اژه‌ای که آبان امسال، به علت کرونا درگذشت، احیاگر سمپاد یا سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان بود؛ سازمانی که از سال ۱۳۵۵ شروع به کار کرد و قرار بود، افراد تیزهوش را جذب مدارس خاصی کند تا با تربیت‌های متفاوت از مدارس عادی، بتوانند استعداد و توانایی خود را نمایش دهند. این مدارس درحال‌حاضر به عنوان «علامه حلی» برای پسران و «فرزانگان» برای دختران شناخته می‌شوند و هنوز هم به‌خاطر کیفیت خود و البته گران بودن مدارس غیرانتفاعی، محبوب اقشار مختلفی هستند و ازاین‌روست که سمپاد، می‌تواند در میان پنج کلمه با بیشترین میزان افزایش جستوجو در گوگل قرار بگیرد.
* چهار: مومو
در میانه مهرماه و درست در آغاز سال تحصیلی کرونایی بود که چالشی به نام مومو، در فضای مجازی شروع شد. مومو درواقع یک ربات بود با صورت یک عروسک ترسناک که گفته می‌شد به کودکان دستور می‌داد تا رفتارهایی را انجام دهند که این رفتارها ممکن بود به مرگ آنها نیز منجر شود.
این چالش به دلیل افزایش سطح دسترسی کودکان و نوجوانان به تلفن همراه، به‌شدت مورد توجه قرار گرفت و نگرانی‌هایی در مورد آن ابراز شد. حتی نمی‌توان انکار کرد که برخی جریان‌های سیاسی که دارای اندیشه‌های ضداینترنتی بودند، از این موضوع استفاده کردند تا ایده‌های تحدیدکننده خود را پیش ببرند، اما جامعه خیلی زود متوجه شد که این یک شوخی نابجای اینترنتی بوده و راه مقابله با آن سواد رسانه‌ای است، نه محدود کردن. چالش مومو هم یک ماه بیشتر دوام نیاورد و تمام شد.
* پنج: انتخابات آمریکا
مهم‌ترین واقعه سیاسی دنیا در سال شمسی ما، بدون‌تردید انتخابات آمریکا بود؛ انتخاباتی که روز ۱۳ آبان ۱۳۹۹ برگزار شد و در آن جو بایدن توانست ترامپ را شکست بدهد. ماجرا البته به همین سادگی نبود و ترامپ زیر بار این ماجرا نرفت و مدت‌ها شائبه تقلب در انتخابات هم ادامه داشت تا اینکه در نهایت مراسم تحلیف برگزار شد و قدرت رسما جابه‌جا شد. البته انتخابات در آمریکا نزدیک به یک تا دو سال روند مقدماتی دارد، ولی در ایران از همان میانه مهرماه تا میانه آبان بوده که انتخابات آمریکا مورد توجه بوده است.
* شش: ثبت‌نام خودرو
۲۸ اسفند ۹۸، آخرین روزی بود که در سال ۱۳۹۸ هفت صبح را منتشر کردیم. هنوز روزنامه به فرمت جدید خودش چاپ نشده بود و صفحه خودرو، صفحه شش بود. در جدول قیمت خودرو نوشتیم، سایپا ۱۳۱، ۵۸ میلیون تومان است. با اجازه شما، دیروز در بازار تهران همین خودرو ۱۰۹ میلیون تومان بود؛ یعنی اگر سال گذشته، یک پراید می‌خریدید و در پارکینگ می‌گذاشتید، تا همین الان نزدیک به ۵۰ میلیون تومان سود کرده بودید؛ یعنی هر ماه حدود ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان که به اندازه حقوق متوسط یک کارگر با حدود ۱۰ سال سابقه کار است. همین وضعیت باعث شد تا ثبت‌نام خودرو، در هر دو خودروساز برتر کشور؛ یعنی سایپا و ایران‌خودرو امسال در ترندهای گوگل باشد و در روزهای ثبت‌نام و اعلام نتیجه قرعه‌کشی، تقریبا تمام عبارت‌های پرجست‌وجوی گوگل را به خود اختصاص دهد.
* هفت: ارز مجازی
در شرایطی که کاسبی مردم در دنیای واقعی خوابیده و بسیاری خانه‌نشین شده بودند و البته در شرایطی که تورم روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کرد و ارزش پول ملی کم می‌شد، عجیب نبود اگر مردم هر روز به دنبال این بودند که با یک کالای سرمایه‌ای، هم سرمایه خود را حفظ کنند و هم البته در این مکاره‌بازار، سودی از آن خود کنند. از اوایل زمستان هم، در شرایطی که بورس تقریبا به کف خود رسیده بود، تب ارز مجازی مثل بیت‌کوین در کشور بالا گرفت و ناگهان سایت‌هایی مثل «نوبیتکس» که درواقع محلی برای معامله این ارزهای مجازی بودند، مورد جست‌وجوی کاربران قرار گرفتند. البته باید گفت که به دلیل قیمت بالای ارزهای مجازی و دانش فنی مورد نیاز برای فعالیت در این زمینه، این موج مثل موج بورس فراگیر و عمومی نبوده و زودتر از آن هم، از رونق افتاده است.
* هشت: آب و هوا
ترند شدن آب و هوا چیز عجیبی نیست ولی زمان ترند شدن آن می‌تواند جالب باشد. برای اولین بار، رشد میزان جست‌وجوی آب و هوا را در تعطیلات پایانی نوروز یعنی تعطیلات دوازده و سیزده فروردین شاهد بودیم. بعد از آن باز هم در تعطیلات و این بار در تعطیلات ۱۴ و ۱۵ خرداد بود که آب و هوا مورد توجه قرار گرفت. بعد از آن دیگر شاهد اوجی نبودیم تا اینکه از میانه آبان ماه، میزان جستوجو آب و هوا رفته رفته افزایش پیدا کرد و در هفته سوم آذر به اوج رسید. چرا؟ به هر حال هم زمستان بود و حواس مردم به آب و هوا جمع‌تر بود و هم سوزاندن مازوت باعث شده بود که بحران آلودگی هوا را در شهرهای مختلف تجربه کنیم.
* ۹: علی انصاریان
علی انصاریان، امسال فقط یک بار در کانون توجه عمومی قرار گرفت و آن هم به خاطر کرونای منتهی به فوت او. جامعه ایرانی تقریبا یک ماهی در التهاب بیماری او و دیگر فوتبالیست کشورمان یعنی مهرداد میناوند بود که ظرف یک هفته از دنیا رفتند.
ایران البته امسال افراد دیگری را نیز به خاطر کرونا از دست داد. در میان هنرمندان، افرادی مثل اکبر عالمی و کامبوزیا پرتوی و چنگیز جلیلوند و در میان افراد شاخص علمی چهره‌هایی مثل سید هادی خسروشاهی و داود فیرحی و سید عباس موسویان و در میان سیاستمداران، فاطمه رهبر نماینده مجلس و حسین شیخ الاسلام، دیپلمات.
* ۱۰: سماس
سماس چیست؟ سماس سامانه ملی اطلاعات سفر در کشور است. به کار عموم مردم نمی‌آید ولی قرار گرفتنش در میان ترندهای گوگل نشان می‌دهد که جمعیت افراد شاغل در تاکسی‌های هوشمند یا همان اسنپ و تپسی خودمان چقدر زیاد هستند. افرادی که باید در این سامانه ثبت نام کنند تا بتوانند، یارانه سوختی علاوه بر مردم عادی را دریافت کنند. این سامانه بعد از گران شدن سوخت در آبان سال گذشته، تاسیس شده و ظاهرا دارد کار خودش را هم درست انجام می‌دهد.
* ۱۱: قیمت طلا
قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار، در روز گذشته نسبت به مدت مشابه سال پیش، ۴۱۸ هزار تومان معادل ۶۹ درصد افزایش داشته است. همین موضوع کافی است برای اینکه مثل بازار بورس و خودرو و ارزهای مجازی، سرمایه و البته توجه به بازار طلا نیز جلب شود.
* ۱۲: خرید اینترنتی
می‌توان به سادگی حدس زد که سال ۱۳۹۹، سال داغ خریدهای اینترنتی بود چرا که شرایط کرونایی باعث شد که بسیاری از مردم از خانه خارج نشوند و ترجیح بدهند که حتی خریدهای سوپرمارکتی آنها نیز از طریق آنلاین خریداری شده و به دستشان برسد. همین موضوع هم باعث شده که سایت خرید اینترنتی «دیجی کالا» یکی از ترندهای گوگل باشد.
* ۱۳: اینستاگرام
حتی تصورش هم سخت است که اگر اینستاگرام نبود، اوقات فراغت ما امسال چگونه می‌گذشت. به همین دلیل هم بود که حضور اینستاگرام در میان ترندهای گوگل، خیلی چیز عجیبی نبوده است اما باید توجه داشت که بخش مهمی از این حضور نیز به خاطر حواشی مختلفی بود که اینستاگرام فارسی داشت. از داغ شدن بازار لایو گرفته تا حاشیه سازی قماربازهای ترکیه و رفتن مهراد جم و ریحانه پارسا به این کشور و بعد از آن هم ماجرای لایو پسر ۱۳ساله و در نهایت ماجرای گزارش عادل فردوسی‌پور و احضار وزیر جوان به دادگاه برای توضیح در خصوص عدم فیلترینگ اینستاگرام.
* ۱۴: سریال‌ها
امسال سال سریال‌های مختلف هم بوده است. از پایتخت ناتمام در تعطیلات عید و سریال امنیتی «خانه امن» در صداوسیما تا «دل» و «آقازاده» و «ملکه گدایان» در شبکه نمایش خانگی و «تو درم را بزن» و «تردید» در میان سریال‌های ترکی و البته سریال‌های «دختر کفشدوزکی» برای کودکان و «باب اسفنجی». جالب خواهد بود اگر بدانید که فقط در اپلیکیشن فیلیمو، ۲میلیارد و ۳۰۰ میلیون دقیقه باب اسفنجی تماشا شده است. در همین اپلیکیشن سریال آقازاده هم یک میلیارد و ۲۱۶ میلیون دقیقه دیده شده است.
* ۱۵: خرید موبایل
آمارهای سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که میزان خطوط واگذار شده تلفن همراه در کشور، تا پایان سه ماهه سوم سال ۱۳۹۹ یعنی آذرماه، نسبت به همین زمان در سال ۱۳۹۸، ۱۰ میلیون خط افزایش داشته و میزان خطوط فعال نیز حدود ۹ و نیم میلیون خط افزایش داشته است. به این ترتیب ضریب نفوذ تلفن همراه در آذر ۱۳۹۹، به ۱۵۱درصد رسیده در شرایطی که در آذر سال ۱۳۹۸، ۱۴۲درصد بوده است.
از سوی دیگر همین آمارها نشان‌دهنده افزایش یک میلیونی کاربران پهنای باند ثابت و یازده میلیونی پهنای باند سیار در کشور است. ضریب نفوذ پهنای باند سیار در حال حاضر به رقم ۹۲٫۴۷درصد رسیده و ضریب نفوذ تلفن ثابت، ۱۱٫۶۴درصد است و هر دو نسبت به سال گذشته، بیش از ۱۰درصد افزایش را نشان می‌دهد. بنابراین اصلا تعجبی وجود نخواهد داشت اگر که بدانیم به طور مثال برندی مثل «شیائومی» در میان ترندهای گوگل قرار گرفته است چرا که مخصوصا در ابتدای سال، مردم به شدت دنبال خرید موبایل به خصوص برای کودکان و نوجوانان بودند.
