روایتی از هفت روز سخت باکرونا در قم
روزنامه هفت صبح | روز شمار درگیری شهر استراتژیک قم با موج شایعات و واقعیات درباره کرونا. در این گزارش تلاش کردیم که ببینیم اولین خبرها درباره کرونا در قم چگونه منتشر شد و چه روندی را طی کرد.
*** سه‌شنبه ۲۹ بهمن؛ شایعات و تکذیب‌ها
در این روز، هنوز مقامات رسمی و دولتی مشاهده نمونه مثبت از کرونا را تایید نکرده بودند. با این وجود برخی کانال‌های تلگرامی غیررسمی و سایت‌ها از مثبت شدن آزمایش چند نفر در قم خبر می‌دادند. یک کانال تلگرامی این خبر را منتشر کرد که پزشکان مختلف از قم پیغام داده‌اند نتایج آزمایش سه نفر در قم مثبت شده است اما فعلا تصمیمی بر انتشار آن نیست.
خبرگزاری برنا اطلاعیه‌ای از علوم پزشکی قم را منتشر کرد که در آن آمده بود: «به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در یکی از مراکز درمانی قم، به استحضار می‌رساند تاکنون هیچ‌گونه شواهد تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشده است. ضمنا دو بیمار فوت شده هیچ‌گونه مسافرت خارج از کشور یا تماس مشکوکی نداشته‌اند. ….ضمن تکذیب کلیپ منتشره در فضای مجازی، همانگونه که مسئولان وزارت بهداشت و درمان و رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم اشاره کرده است، به اطلاع مردم عزیز استان قم می‌رسانیم تاکنون هیچ مورد مثبت کرونا مشاهده نشده است.»
*** چهارشنبه ۳۰ بهمن؛ تایید اولیه
کانال خبری پزشکان (که البته با وزارت بهداشت و تیم آن زاویه شدید دارد) در خبری نوشت: «مثبت شدن آزمایش اولیه کرونا، به جای وزارت بهداشت، روز گذشته از طریق یک کانال تلگرامی منتشر شد! فشار عمومی و افشای قرائن واضح از بیمارستان قم، وزارت بهداشت را مجبور به اعلام عمومی نمود: آزمایش اولیه کرونا در قم مثبت شد.»
در روز ۳۰ بهمن، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت گفت: «آزمایش اولیه به عمل آمده از نمونه‌های ارسالی مشکوک به ابتلا به کروناویروس جدید، در دو مورد مثبت گزارش شده است و آزمایشات بعدی برای بررسی قطعیت موضوع در حال انجام است و نتایج آن نیز به محض آماده شدن به اطلاع عموم خواهد رسید. در دو روز گذشته موارد مشکوک به ابتلا به کروناویروس در شهر قم مشاهده شد … در میان نمونه‌های ارسالی، آزمایشگاه مرجع، دقایقی پیش نتایج آزمایش اولیه دو مورد از موارد مشکوک را از نظر ابتلا به کروناویروس مثبت گزارش کرده و برخی موارد نیز آنفلوآنزای تیپ B اعلام شده است.»
وزارت بهداشت اعلام کرد: « به دنبال پیک بیماریهای حاد تنفسی ظرف روزهای اخیر در قم، دو مورد در آزمایشات اولیه از نظر کروناویروس مثبت گزارش شدند، متاسفانه هر دو بیمار با توجه به کهولت سن و نقص سیستم ایمنی در بخش مراقبت‌های ویژه فوت نمودند.»
تست اولیه یکی از بیماران فوت شده در قم، روز «دوشنبه» گرفته و به تهران ارسال شده بود که نتیجه اولیه آن امروز «چهارشنبه» مشخص و اعلام شد.
کانال تلگرامی صدای حقوق بالینی نوشت: «از لحاظ اپیدمیولوژیک کشف دو مورد در قم که خط مقدم مواجهه با چینی‌ها نیست یعنی دو پدیده کوه یخ رخ داده است….»مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری بیماریهای عفونی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت که اطرافیان این دو نفر در قرنطینه و تحت آزمایش هستند و تعداد بیماران احتمالا بیشتر است.استاندار قم گفت: «هیچ مدیری جز رئیس دانشگاه علوم پزشکی حق اظهارنظر در خصوص کرونا را ندارد و رسانه‌ها نیز تمامی اخبار را باید از طریق دانشگاه علوم پزشکی قم دنبال کنند.»
اظهارنظری منتسب به دکتر مولایی که گفته شد برادرش یکی از فوت‌شدگان کرونا در قم است منتشر شد که پس از چند ساعت این خبر تکذیب و از خروجی خبرگزاری‌ها و سایت‌های منتشرکننده مانند خبرگزاری «رکنا» حذف شد. در این مصاحبه تکذیب شده آمده بود: «مسئول ICU روز اول به من گفت چند مورد دیگه با همین وضع داشتیم که به‌مرور سطح اکسیژنشون میوفته و بعد انتوبه میشن و بعد فوت می‌کنند.»
*** پنجشنبه یک اسفند
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت: «بر اساس شواهد آزمایشگاهی، ابتلای سه نفر از بیماران بستری در قم و اراک به کووید۱۹ تایید شده و بیماران مذکور در حال حاضر در بیمارستان تحت مراقبت قرار دارند.هر سه بیمار تابعیت ایرانی داشته و فرد مبتلا در اراک نیز ساکن قم و از همکاران پزشک ماست.»
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت: « پیشنهاد محدود کردن موقت رفت و آمد به حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)، مسجد جمکران و سایر اماکن زیارتی و محال تجمع در شهر قم، ارائه شده و امیدواریم که با پیگیری و ابلاغ استانداری قم، این موضوع عملیاتی شود…..»
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت: «به جز دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا که دیروز در قم جان خود را از دست دادند ابتلای دو بیمار دیگر به این ویروس در قم تایید شده و در بیمارستان بستری هستند، پنج فرد مشکوک دیگر نیز با آمبولانس به تهران منتقل شده‌اند و در بیمارستان‌های پایتخت بستری هستند. منتظر نتیجه آزمایش آنها هستیم و هنوز ابتلای آنها به این ویروس محرز نشده است.
خانواده و اطرافیان دو بیمار فوت شده و دو بیمار مبتلا در قرنطینه نیستند اما آموزش‌ها و توصیه‌های بهداشتی لازم به آنها داده شده …. همه موارد ویروس کرونا ساکن قم بوده‌اند. این افراد هیچ ارتباطی با خارجی‌ها یا چینی‌ها نداشته‌اند…. در حال بررسی منشا بیماری هستیم و هنوز بر این باور نیستیم که منشا بیماری زوار پاکستانی یا کشورهای دیگر بوده باشد ….»
«محمد مولایی» که برادرش یکی از اولین فوت‌شدگان کرونا در قم بود و خبرگزاری رکنا مصاحبه‌اش را تکذیب کرده بود، اعلام کرد مصاحبه‌اش درست بوده! او نوشت: «خبر منتشر شده مورد تایید من است و فرد حاضر در ویدئوی منتشر شده نیز اخوی من ساعاتی پیش از فوت است که فرد دیگری که در کنار بیمار حضور دارد خود من هستم.»
کانال خبری پزشکان مدعی شد: «یکی از پزشکان قم، فوت ۸ بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم را طی سه روز اخیر تایید کرد.»
دانشگاه علوم پزشکی قم: «با توجه به وجود مواردی از بیماری کرونا در شهر قم، تمامی ملاقات‌ها در مراکز درمانی و بیمارستان‌های قم ممنوع است.»
*** جمعه دوم اسفند
کانال خبری پزشکان نوشت: «حدود ۲۰ روز قبل انجمن پزشکان عمومی برای مقابله با ویروس کرونا اعلام آمادگی کرده و خواستار آمار دقیق ابتلا، مرگ، انتشار لحظه‌ای و جغرافیایی بیماری شده بود. نامه‌ای که خوانده نشد.»وزارت بهداشت: « بر اساس آخرین گزارش‌های آزمایشگاهی، ابتلای ۱۳نفر دیگر از جمله ۷ نفر در قم، ۴ نفر در تهران، ۲ نفر در گیلان تایید شده است.
متاسفانه از این جمع ۲ نفر جان خود را از دست داده‌اند. اغلب موارد کماکان از ساکنین قم بوده یا سابقه مراجعت از قم در روزهای و هفته‌های اخیر را داشته‌اند.»مینو محرز، عضو کمیته کشوری بیماریهای عفونی وزارت بهداشت گفت: « احتمالا منشا این بیماری کارگران چینی بوده‌اند که در شهر قم کار می‌کنند و به چین تردد داشته‌اند.»وزیر بهداشت لبنان اعلام کرد زنی که از شهر قم در ایران وارد لبنان شده، نتیجه آزمایش کرونایش مثبت است و دو مورد مشکوک به کرونا هم شناسایی شده‌اند.
*** شنبه سوم اسفندماه؛ قم قرنطینه نمی‌شود
غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت: «مقام‌های ایران به این جمع‌بندی نرسیده‌اند که قرنطینه در شهر قم، یا مکان‌های زیارتی پر رفت و آمد آن لازم باشد. آمار حتی در شهر قم افزایش پیدا نکرده است.»رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم: «وضعیت قم مساعد نیست. از وزارت بهداشت و هیات دولت استمداد می‌طلبم تا قم را ویژه ببینند که شاهد اپیدمی در قم نباشیم.»
*** یکشنبه چهارم اسفند
وزیر بهداشت گفت: «طبق بررسی‌هایمان منبع ویروس را پیدا کردیم که از ناقلین چینی بوده است و موارد آن در حال مشخص شدن است. همچنین یکی از فوتی‌ها در قم بازرگانی بود که از طریق پروازهای غیرمستقیم سفرهایی به چین داشته است.»کانال خبری پزشکان نوشت: «بیمارستان‌های کامکار، فرقانی و بهشتی قم به حد تکمیل رسید و ظرفیتی برای پذیرش بیمار جدید وجود ندارد.»وزارت بهداشت: تعداد ۱۵مورد جدید مبتلا به کرونا (۷ نفر قم، ۴ نفر تهران، ۲ نفر گیلان، یک نفر مرکزی و یک نفر مازندران) تشخیص داده شد که از این تعداد ۳ نفر فوت کردند.»
سید علی‌اکبر حسینی‌نژاد، مشاور تولیت حرم حضرت معصومه به ایرنا پلاس گفت: « همین الان که من در حال صحبت کردن با شما هستم، مسئولان در حال ضدعفونی داخل حرم هستند، یعنی یک بخش را می‌بندند و ضدعفونی می‌کنند و بعد باز می‌کنند و بخش دیگری را می‌بندند. تعداد زائران هم کم شده است، اما ما زائران را اذیت نمی‌کنیم. البته کلا حضور مردم در مراکز عمومی قم کم شده و مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل هستند. الان در حرم بیشتر خارجی‌ها، پاکستانی و هندی‌ها و … حضور دارند.تعطیل کردن حرم چه ضرورتی دارد؟ مردم خودشان باید مراقب باشند. تعطیل کردن حرم پیام تلخی دارد، اینجا پناهگاه مردم است و نشستن مردم در گوشه‌ای از حرم و صحن، مشکلی پیش نمی‌آورد.
حالا زائران به ضریح دست نزنند و لمس نکنند و معمولا زائران توجیه هستند و مراعات می‌کنند. تعطیل کردن حرم اگر لازم باشد باید در شورای تامین استان، یا شورای امنیت ملی باید تصمیم‌گیری شود… از دو روز قبل که خبر شیوع کرونا در قم منتشر شد، حوزه علمیه قم، دانشگاه‌ها و مدارس این شهر تعطیل شده‌اند. حوزه مرکز آموزشی است و تعطیلی‌اش آسیبی به جامعه نمی‌رساند …. اما حرم‌ها بحثش فرق می‌کند و البته این روزها تجمعات و مراسم غیر از نماز جماعت در حرم برگزار نمی‌شود و مردم با ماسک در نماز جماعت شرکت می‌کنند. مردم وقتی توجیه شوند، خودشان مراعات می‌کنند.»
سایت تابناک نوشت: «آیت‌الله سعیدی، نماینده ولی فقیه در استان قم گفت: ما با صراحت اعلام می‌کنیم که همه قمی‌ها همکاری با مسئولان بهداشت را مورد توجه قرار می‌دهند اما هیچ فردی اجازه نمی‌دهد تا دشمن فضای قم را ناامن جلوه دهد و ترامپ خائن و مزدوران داخلی آرزوی شکست قم را به گور خواهند برد.»
*** دوشنبه پنجم اسفند؛ صحبت‌های جنجالی نماینده قم
خبرگزاری ایرنا نوشت: «دکتر محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم که طی روزهای گذشته در تماس مکرر با بیماران مبتلا به کرونا بوده است، بنابر توصیه پزشکان باید مدتی در قرنطینه تحت نظر قرار گیرد.» روابط عمومی وزارت بهداشت: «نمونه ترشحات ریه دو بیمار از قم (روز چهارشنبه ۳۰ بهمن) برای ما ارسال شد و ما هم، نمونه‌ها را به آزمایشگاه مرجع تهران فرستادیم. بیماران، در حضور من فوت نکرده بودند. آنچه در تهران مورد آزمایش قرار گرفت، نمونه ترشحات ریه بود و من هم فقط نمونه و نتیجه آزمایش را در اختیار داشتم. بعد از ارسال نتیجه آزمایش به قم، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم به ما خبر داد که این بیماران فوت کرده‌اند. در آن روز ما نتایج آزمایش را دیدیم ولی فوت بیمار را ندیدیم. ۴۵دقیقه بعد از آنکه نتیجه آزمایش به دست من رسید، خبر شناسایی و ابتلا را اعلام کردم که این فاصله هم مربوط به تنظیم خبر بود.»
نماینده اصولگرای قم در مجلس: «روزانه ۱۰نفر در قم از بین می‌روند. تا دیشب حدود ۵۰نفر به دلیل ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده‌اند. اکنون بیش از ۲۵۰ نفر در قرنطینه هستند. در جلسه غیرعلنی از وزیر بهداشت درخواست کردم که قم را قرنطینه کند. متاسفانه جواب آزمایش دو تن از کودکان نیز مثبت اعلام شده است. هیچ یک از مراجع عظام تقلید مخالفتی با تعطیلی حرم نداشتند زیرا موضوع جان مردم است. طی ۴۸ ساعت گذشته ۴ متخصص ریه به بیمارستان‌های قم اعزام شدند اما آنها شبانه قم را ترک کردند.»
سخنگوی وزارت بهداشت: «ادعای نماینده شهر قم در مورد کشته شدن ۵۰ نفر بر اثر کرونا در این شهر را تکذیب می‌کنم. اگر تعداد کشته شدگان قم، نصف یا یک چهارم عدد اعلام شده نماینده قم باشد، من استعفا می‌دهم.» امیرآبادی، نماینده اصولگرای قم در مجلس در پاسخ به معاون وزیر بهداشت که آمار فوت‌شدگان قم را تکذیب کرد، گفت: «اسامی ۴۰ نفر از فوت‌شدگان را به معاون وزیر داده‌ام و حالا باید منتظر استعفای وی باشیم.»
سخنگوی وزارت بهداشت: «افرادی که فوت آنها از سوی وزارت بهداشت و درمان به دلیل ابتلا به کرونا اعلام شده است، همگی دارای پرونده پزشکی مشخص هستند و همگی آنها تست مثبت کرونا داشته‌اند. آقای امیرآبادی باید ثابت کنند که افراد معرفی شده دارای این ویژگی‌ها هستند. اگر این گونه بود من با صداقت کامل از سمت خود استعفا می‌دهم ولی اگر اینگونه نبود ایشان هم همینقدر صداقت داشته باشند و با اعتراف به اشتباه خود از نمایندگی مردم شریف قم استعفا دهند. تذکر می‌دهم که انتشار اسامی افراد بیمار و ذکر تشخیص آنها جرم است و برخورد قانونی باید با این موضوع صورت گیرد. علت فوت این افراد بدون ذکر نام را منتشر خواهم کرد.»
استاندار قم در خصوص آمار منتشره نماینده این شهر یعنی فوت ۵۰ نفر گفت: «این آمار را تایید نمی‌کنم و آمار دقیق باید از دستگاه متخصص و متولی که دانشگاه علوم پزشکی است، دریافت شود.» برای پیشگیری از افزایش شیوع کرونا در قم، مراسم اعتکاف در این شهر لغو شد. همچنین بر اساس مصوبه شورای تامین استان قم، نمازهای جماعت، مراسم مذهبی و برنامه‌های فرهنگی حرم مطهر کریمه اهل‌بیت (سلام الله علیها) تعطیل و دور ضریح مطهر نرده‌هایی حائل قرار داده شد.
وزیر بهداشت ترکیه گفت: «در گفت‌وگو با سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران درخواست کردیم که شهر قم نیز مانند شهر ووهان چین قرنطینه شود ولی ایران اعلام کرد که قرنطینه قم ممکن نیست و در پی این پاسخ، ما مجبور به بستن مرزهایمان با این کشور شدیم.» سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره قرنطینه شهر قم و سایر شهرهای درگیر کرونا گفت: «قرنطینه برای قبل از جنگ جهانی اول و برای طاعون و وباست. چینی‌ها نیز اصلا از این قرنطینه خودشان راضی نیستند.»
