افسانه مهاجرت پزشکان!
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده| در این گزارش با آمار و اعداد ثابت می‌کنیم مهاجرت پزشکان به کشورهای دیگر صحیح نیست و ایران بهشت پزشکان است.
جامعه پزشکی این بار با خبر مهاجرت پزشکان به خارج از کشور خبرساز شده و از کمبود پزشک در ایران صحبت می‌کنند. خبری که از زمان انتشارش تعجب بسیاری از افراد را برانگیخت و با دیده شک به آن نگاه کردند. تعجب و شکی که به نظر می‌رسد چندان دور از واقعیت نیست و آنطور که جامعه پزشکی و خصوصا سازمان نظام پزشکی اصرار دارد، وضعیت برای پزشکان بغرنج نیست. کافی است چند پارامتر مهم را در نظر بگیریم تا بدانیم حداقل در چند سال آینده وضعیت برای پزشکان کشور قرمز نخواهد بود و ایران همچنان بهشت پزشکان است. پارامترهایی مانند تعداد پزشکان، حقوق پزشکان و شرایط پذیرش پزشکان در کشورهای دیگر به خوبی نشان می‌دهد مهاجرت پزشکان به خارج از کشور و کمبود پزشک در ایران بیشتر شبیه یک افسانه است تا واقعیت. این گزارش را بخوانید.
***ماجرا چیست؟***
معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگویی با یکی روزنامه‌ها گفته بود: «تعداد زیادی از پزشکان ما از کشور خارج شده‌اند و در کشورهای دیگر مانند کانادا، آمریکا و کشورهای اروپایی ارائه خدمات می‌دهند. حتی به‌تازگی کشورهای اطراف مانند ترکیه نیز در حال جذب پزشکان ایرانی هستند… وقتی پزشکان هر روز با تنش‌های اجتماعی، تنش‌های کاری و رفاهی و امنیت شغلی مواجه می‌شوند، اینها همه باید با یکدیگر آمیخته شود تا انگیزه خود را از دست بدهند. وقتی از پزشکان می‌پرسیم شما به چه دلیل از کشور خارج می‌شوید، پاسخ می‌دهند ما به دنبال آرامش و رفاه برای خود و خانواده‌مان هستیم تا وقتی به خانه بازمی‌گردیم دغدغه‌ای نداشته باشیم. اگر یک پزشک یا پرستار در جایی خطایی انجام دهد، همه خدمات پزشکان را تحت‌الشعاع آن اشتباه قرار می‌دهند، در حالی که ما ۹۰۰ میلیون بار خدمت در سال داریم. از این میزان قطعاً چند صد خطا اتفاق می‌افتد و نباید همه این خدمات به دلیل چند خطا نادیده گرفته شود.»
***وزارت بهداشت رد می‌کند***
ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت موج خبری که اخیرا ایجاد شده را رد می‌کند و می‌گوید خبر مهاجرت پزشکان به کشورهایی مانند کانادا و ترکیه صحت نداشته و امکان بروز آن به صورت گسترده نیز وجود ندارد. برخی صحبت‌های او را مرور می‌کنیم.
*آمار کنکوری‌های پزشکی*
منحنی اشتیاق تحصیل در رشته پزشکی از اواسط دهه ۵۰ رو به بالارفتن است و اکنون رشته پزشکی، انتخاب و اولویت نخست انتخابی افراد به شمار می‌رود. به عنوان مثال در کنکور سراسری سال گذشته در رشته ریاضی ۱۵۰ هزار نفر شرکت کردند که ۲۵۰ هزار صندلی دربخش دولتی دارد، یعنی صد هزار صندلی خالی و بدون متقاضی است. در رشته علوم تجربی اما کلا ۱۵۰ هزار صندلی داریم که ۶ هزار تا مربوط به رشته پزشکی است.
*دلایل زیاد بودن متقاضی*
بالا بودن متقاضیان رشته پزشکی به فرهنگ مردم ارتباط دارد که به دلیل بالا بودن جایگاه اجتماعی پزشکان در جامعه، اشتغال قطعی آن‌ها بعد از فارغ‌التحصیلی و درآمد احتمالی مناسب از دلایل استقبال از رشته‌های پزشکی می‌تواند باشد.
*پانزده هزار پزشک در رشته‌های دیگر*
گاهی اجبار خانواده‌ها یا مدرسه منجر به ورود برخی متقاضیان به رشته‌های پزشکی می‌شود که پس از اتمام تحصیل به حوزه‌های غیرمرتبط دیگری وارد می‌شوند. در حال حاضر ۱۵ هزار پزشک عمومی فارغ‌التحصیل داریم که فقط یکبار به سازمان نظام پزشکی برای دریافت شماره نظام مراجعه کرده و حرفه پزشکی را ادامه نداده‌اند و این گنجینه ژنتیک هوشی را در رشته‌ای که علاقه‌مند نبود‌ه‌اند تلف کرده‌اند.
*مهاجرت گسترده به کشورهای دیگر وجود ندارد*
خیلی از این اخبار نادرست است. برخی از پزشکان شاغل در خارج از کشور از همان ابتدا یعنی قبل از تحصیل در ایران به خارج رفته‌اند و از همان ابتدا در آنجا درس خوانده‌اند. برخی از افراد نیز قبل از سن ۲۵ سالگی و با دارا بودن مدرک پزشک عمومی از کشور خارج می‌شوند که تعداد آن‌ها نیز بسیار کم است. برای این دسته از پزشکان بازار کار وجود دارد و اینکه ادعا کنیم پزشکان ۴۰ یا ۵۰ ساله مهاجرت می‌کنند، نادرست است. دلیلش هم این است که همه کشورها قوانین سختی را برای جذب پزشک دارند و قبولی در آن کار راحتی نیست. در ایران هم چنین قوانینی وجود دارد. پزشکی اگر حتی از بهترین دانشگاه جهان فارغ‌التحصیل شده باشد باید ابتدا در آزمونی شرکت کند تا تایید شود. پس از آن چندین مرحله دوره و آزمون دیگر وجود دارد تا اجازه طبابت به او داده شود. موضوع بعدی مسئله هزینه‌های اقامت و درس خواندن در این کشورهاست. مثلا در کشوری مانند ترکیه سالی ۲۵۰ هزار دلار و در کشوری مانند کانادا سالی ۵۰۰ هزار دلار خرج بر می‌دارد.
***آمار پزشکان ایرانی***
آخرین آمار پزشکان ایرانی در دی ماه سال گذشته اعلام شد و وزارت بهداشت گفته بود: «در ابتدای سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۴۰ هزار متخصص و فوق تخصص، ۴۲ هزار پزشک عمومی و ۲۶ هزار دندانپزشک عمومی و متخصص مجموعا ۱۰۸ هزار نفر به صورت فعال در حال ارائه خدمت هستند و تا دی ماه سال ۱۳۹۷، تعداد پزشکان عمومی و متخصص و دندانپزشکان فارغ‌التحصیل داخل و خارج و دارای شماره نظام پزشکی کشور به عدد ۱۷۳ هزار نفر رسیده است و در حدود ۱۷ هزار نفر فارغ‌التحصیل گروه پزشکی نیز شماره نظام پزشکی خود را دریافت کرده‌اند.» همچنین حدود ۱۰هزار پزشک به عمل‌های زیبایی روی آورده و از مدار و تخصص اصلی خود دور شده‌اند.
***چند آمار مختلف***
ایرج خسرونیا رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران به هفت‌صبح می‌گوید: «واقعیت این است طبق آخرین آمار در حدود ۱۳۰ هزار پزشک داریم که نسبت به کشورهای اطراف نه تنها پزشک کمتر نداریم؛ بلکه تعداد پزشکان، زیاد هم هستند! به نظر من مشکل اصلی در تقسیم و مدیریت تقسیم پزشکان است. در سال‌های اخیر شاهد بودیم که پزشکان در تهران و مراکز استان‌ها جمع شده‌اند و در مناطق دیگر پزشک وجود ندارد. بنابراین مشکل اصلی در استفاده مناسب از پزشکان است که همگی در مناطق خاص جمع شده‌اند. در حالی که در کشورهای دیگر با توجه به سابقه و عملکرد و همچنین نیاز، اجازه طبابت در نقاط مختلف داده می‌شود. یعنی هر پزشک اجازه ندارد در هر جا خدمت کند اما در ایران بعد از دوره طرح همه چیز از دست دولت خارج می‌شود. بنابراین اگر این موضوع ساماندهی شود نیاز به پزشکان نیز مرتفع خواهد شد. از سوی دیگر البته بیکاری و درآمد پایین برخی پزشکان عمومی را قبول دارم. دلیل این اتفاق آن است که در کشورهای دیگر از پزشکان در مدارس، ایستگاه‌های مختلف قطار و هواپیما استفاده می‌کنند، بنابراین پزشک بیکاری وجود ندارد اما در ایران تعداد پزشکان بیکار بیش از کشورهای دیگر است.»
