خاموش، روشن... عطاران!
همه چیز درباره عوامل فیلم «روشن»
روزنامه هفت صبح| این پرونده درباره یک فیلم خوب نیست، درباره یک فیلم مهم است! فیلمی که روایتی صریح و تلخ از مردمانی دارد که زیربار سنگین نابسامانی اقتصادی، صدای ترک خوردن استخوان‌های‌شان بلند شده اما دردهای‌شان حتی به اندازه چین و چروکی بر پیشانی، هم‌دردی‌ای را در میان آن‌هایی که باید، برنمی‌انگیزد. روح‌الله حجازی که از ابتدای مسیر فیلمسازی خود، تمرکز ویژه‌ای بر «روابط انسانی» داشت، این‌بار هم سراغ زندگی خصوصی روشن و مریم رفته است.
زوجی که زندگی‌شان به بن‌بست رسیده اما هنوز از هم نپاشیده است. روشن، نام نامتعارفی است که حجازی برای کاراکتر اصلی داستان خود انتخاب کرده تا در فضای تاریک جامعه‌ای که در فیلم تصویر شده، امیدی به روشنایی او داشته باشیم اما همه تفاوت «روشن» در برآورده نکردن این انتظار است! ایده مرکزی این فیلم، برخلاف غالب فیلم‌های قهرمان‌محور در حوزه معضلات اجتماعی، که تکیه بر کنش‌گری و عصیان قهرمان اصلی دارند، به تصویر درآوردن یک انفعال محض است.
قهرمان اصلی فیلم روح‌الله حجازی در زیر آواری از بهانه‌ها برای حس بدبختی، دیگر حتی اندک انگیزه‌ای برای انتقام هم ندارد. روشن حتی زمانی که چاقو در دست می‌گیرد، به خودش نیشتر می‌زند و گویی به یک هم‌زیستی با زخم‌هایش رسیده است. این همان شمایل غیرمنتظره و در عین حال تکان‌دهنده از قهرمان اصلی یک فیلم است. شمایلی که جان بخشیدن به آن، «روشن» را تبدیل به تجربه‌ای مهم در سینمای ایران کرده است؛ تجربه‌ای که شاید به ساخت یک فیلم خوب و تمام‌عیار منتهی نشده اما نمی‌توان اهمیت آن را کتمان کرد.
رضا عطاران/ بازیگر نقش روشن
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
وقتی در سال 92 اولین سیمرغ بازیگری خود را برای فیلم «طبقه حساس» دریافت کرد، خودش صراحتا گفت که این سیمرغ را حق خود نمی‌داند! این جایزه در همان دوره‌ای اهدا شد که همه متفق‌القول بودند سیمرغ بازیگری باید به نوید محمدزاده برای فیلم «عصبانی نیستم» اهدا شود اما گویی آرای داوران در مراسم اختتامیه به‌واسطه فشارهای بیرونی تغییر کرد. عطاران اما تعارف نداشت و خودش هم اعلام کرد این سیمرغ متعلق به محمدزاده است. همین موضع‌گیری تصویری کامل از محبوبیت و حرفه‌ای بودن این بازیگر در دل خود دارد. عطاران در تمام سال‌های حضورش در سینما و تلویزیون، همواره رسانه گریز بوده و خیلی اهل حضور پررنگ در تریبون‌ها نیست اما به‌واسطه کارنامه‌اش، همواره محبوب و تأثیرگذار بوده است.
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
همین روزها فیلم «ویلای ساحلی» را روی پرده سینماها دارد. فیلمی که اولین همکاری او با کیانوش عیاری محسوب می‌شود و البته به دلیل برآورده نشدن انتظار مخاطبان از فضای طنزی که از او انتظار داشتهاند، با انتقاداتی هم مواجه شد. عطاران فیلم «شیشلیک» را هم در انتظار رفع توقیف دارد. فیلمی به کارگردانی محمدحسین مهدویان که آخرین حضور عطاران در جشنواره فجر هم محسوب می‌شود.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
بیشترین سهم را در شکل‌گیری دنیای عجیب و غریب فیلم «روشن» داشته است. رضا عطاران بازیگر نقش کاراکتر روشن، در فیلم است. مردی که تمام سرمایه‌اش به‌واسطه وعده صاحب خانه شدن، به باد رفته و حالا زندگی‌اش در لبه فروپاشی کامل قرار دارد.
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
در میان نقش‌آفرینی‌های رضا عطاران در میان فیلم‌های غیرکمدی، قطعا فیلم «روشن» جایگاهی قابل توجه دارد. عطاران برای این نقش‌آفرینی توانست سیمرغ بلورین بهرین بازیگری را هم از آن خود کند.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
رضا عطاران این روزها در سریال خانگی «دفتر یادداشت» هم خوش درخشیده و به نظر می‌رسد که او هم به صف ستاره‌هایی خواهد پیوست که بعد از این، حضور پررنگ‌تری در شبکه خانگی خواهند داشت. با این همه، سینما هم نمی‌تواند چشم بر ظرفیت‌های او ببندد. عطاران هنوز از برگ‌برنده‌های فیلم‌ها برای فتح گیشه‌ها محسوب می‌شود.
روح‌الله حجازی/ کارگردان
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
اگر بخواهیم نام کارگردانان جوانی را فهرست کنیم که با اولین کارشان در جشنواره فیلم فجر مورد توجه و تحسین قرار گرفتند، یکی از آن‌ها روح‌الله حجازی است. «در میان ابرها» فیلمی ساده و بی‌ادعا بود که حجازی در اولین تجربه کارگردانی در سینما، با فیلمنامه‌ای از محمدرضا گوهری آن را به سرانجام رساند و توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌اول را از جشنواره بیست‌وششم دریافت کند. حجازی در ادامه مسیرش با دو فیلم «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» و «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» توجه منتقدان و مخاطبان را به سمت خود جلب کرد. او همواره در آثارش روی روابط خانوادگی متمرکز بوده است.
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
فیلم سینمایی «روشن» با باید آخرین حضور جشنواره‌ای روح‌الله حجازی دانست. او پیش‌تر فیلم «اتاق تاریک» را کارگردانی کرده بود که به دلیل سوژه ملتهبش، در جشنواره فیلم فجر و جشنواره فیلم کودک مورد توجه قرار گرفت اما بعد از حواشی «روشن»، چند سالی می‌شود که از سینما فاصله گرفته است.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
فیلم سینمایی «روشن» هفتمین فیلمی است که روح‌الله حجازی روی کرسی کارگردانی آن تکیه زده است. فیلمی که روایت‌گر زندگی کاراکتری به همین نام است و اولین همکاری مشترک حجازی و رضا عطاران در قالب آن رقم خورده است. ویژگی متمایز فیلم ایده محوری آن است. روایت مردی که در سیاهی‌ها غرق است اما گویی انگیزه‌ای برای انتقام ندارد!
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
وجه اشتراک «روشن» با فیلم‌های قبلی روح‌الله حجازی، تمرکز بر روابط خانوادگی است، اما منتقدان، نسبت به کیفیت پرداخت سینمایی و محتوای داستانی آن، واکنش‌های متفاوتی داشتهاند. حتما نمی‌توان این فیلم را جزو تجربه‌های موفق حجازی به حساب آورد.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
روح‌الله حجازی در چند سالی که از سینما فاصله گرفت، سراغ تجربه‌ای بلندپروازانه در عرصه سریال‌سازی رفت و «نوبت لیلی» را برای شبکه خانگی ساخت. سریالی پیچیده با روایتی چندلایه که مخاطب با آن ارتباط برقرار نکرد و با وجود ویترین جذاب بازیگرانش، به یک شکست منتهی شد. مشخص نیست آیا حجازی در گام بعدی بار دیگر سراغ سینما خواهد آمد؟
جواد نوروزبیگی/ تهیه‌کننده
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
ماجراها و حواشی فیلم «برادران لیلا» و صدور حکم قضایی با عنوان مجرمانه فعالیت تبلیغی علیه نظام برای این تهیه‌کننده آنقدر عجیب بود که دیگر کمتر کسی به یاد می‌آورد جواد نوروزبیگی زمانی یکی از تهیه‌کنندگان به‌شدت وابسته به سیستم و موردوثوق محسوب می‌شد! تهیه‌کننده‌ای برخاسته از یک نهاد نظامی که از میانه دهه 80 تبدیل به یکی از چهره‌های پرکار سینمای ایران شد. سلیقه متفاوتی هم در همکاری با فیلمسازان تجربه‌گرا دارد. از نیما جاویدی و بهرام توکلی تا سعید روستایی با او کار کرده‌اند و فیلم‌های جنجالی هم در کارنامه‌اش کم نیست.
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
یکی از پرسروصداترین حضورهای رسانه‌ای او مربوط به اوایل همین امسال بود. بی‌راه نیست اگر بگوییم پرمخاطب‌ترین فیلم نوروز 1403، فیلم «برادران لیلا» بود که البته نسخه قاچاق آن به دست مخاطبان رسید اما در همه محافل خانوادگی صحبت از آن داغ بود. جواد نوروزبیگی تهیه‌کنندگی این فیلم را برعهده داشت و به‌خاطر همین فیلم هم حکم قضایی علیه‌ش صادر شد! نوروزبیگی در چرخه رسمی اکران امسال دو فیلم «آهنگ دونفره» و «تصور» را هم در دو فضای کاملا متفاوت داشت.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
تهیه‌کنندگی فیلم «روشن» را هم می‌توان در زمره علاقه‌مندی نوروزبیگی به تجربه‌های متفاوت در سینما قلمداد کرد. این اولین همکاری نوروزبیگی با روح‌الله حجازی بود که البته بدون دردسر هم نبود! فیلم بعد از رونمایی در جشنواره فجر به محاق توقیف رفت.
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
نوروزبیگی از تهیه‌کنندگانی است که حمایت از ایده‌های متفاوت را از سال‌ها قبل در دستور کار داشته و ابایی از همکاری با فیلمسازان جوان‌تر هم ندارد. «روشن» هم تجربه‌ای پرریسک برای یک تهیه‌کننده می‌توانست باشد اما امروز از منظر تهیه‌کنندگی، تجربه‌ای قابل دفاع برای نوروزبیگی محسوب می‌شود.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
جواد نوروزبیگی مدتی است که از فضای رسانه‌ای فاصله گرفته و حتی همزمان با رفع مشکل همین فیلم «روشن» هیچ اظهارنظری نداشت. او حداقل تا چندسال آینده در سینما کم‌کارتر خواهد بود و باید منتظر ماند و دید آیا در آینده دورتر قصدی برای پرکاری مجدد در این میدان دارد یا نه؟
سارا بهرامی/ بازیگر نقش مریم
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
وقتی با ایفای نقش اصلی در سریال «پروانه» جلیل سامان در قاب تلویزیون دیده شد، چهره‌ای ناشناخته بود اما خیلی زود به‌پشتوانه همین نقش‌آفرینی به شهرت رسید. سارا بهرامی هرچند پیش‌تر در سریال‌های دیگری هم نقش‌آفرینی‌های فرعی داشت اما با «پروانه» بود که شهرت را تجربه کرد. او بعدها در سریال «پرده‌نشین» بهروز شعیبی هم ایفای نقش کرد اما با وجود این تجربه‌های موفق تلویزیونی، خیلی زود به طور کامل سینما کوچ کرد. بهرامی پیش از شهرت، تجربه بازی در فیلم‌های سینمایی را داشت اما در میانه دهه 90 با «دارکوب» توانست سیمرغ بازیگری را به دست بیاورد و جایگاه خود را در ترکیب بازیگران سینما تثبیت کند.
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
فیلم‌های متفاوتی را در ترکیب فیلم‌های اکران‌شده دو سال اخیر، روی پرده سینماها داشته است. از کمدی «چپ راست» که بعد از سال‌ها بالاخره فرصت اکران به‌دست آورد تا فیلم تاریخی «خائن‌کشی» از مسعود کیمیایی. نقش‌آفرینی او در «علف‌زار» در جشنواره دو سال پیش تحسین شد و آخرین فیلم‌های اکران شده‌اش هم «جنگل پرتقال» و «بعد از رفتن» بود که وجه اشتراک‌شان کارگردانان جوان و فیلم‌اولی‌شان است.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
سارا بهرامی در «روشن» ایفاگر نقش همسر روشن است. مریم، از زندگی مشترک با روشن خسته شده و حتی در یکی از دیالوگ‌ها از جدایی و اقدام برای دریافت حضانت فرزندشان می‌گوید. او بیش از هر چیز از «بی‌عملی» روشن به ستوه آمده و در یکی از دیالوگ‌های کلیدی فیلم، خطاب به روشن فریاد می‌زند؛ «تو چرا هیچ‌کاری نمی‌کنی؟»
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
سارا بهرامی نقش‌آفرینی‌های ناموفق در کارنامه‌اش کم ندارد. او بازیگر خودبسنده‌ای نیست و توانمندی کارگردان در هدایتش مقابل دوربین، تأثیر مستقیمی در توفیقش دارد. «روشن» در کنار «جنگل پرتقال» از نقش‌آفرینی‌های قابل قبول او در سال‌های اخیر محسوب می‌شود.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
تمرکز ویژه‌ای بر سریال‌های خانگی در سال‌های اخیر داشته اما فعالیت‌های سینمایی خود را هم متوقف نکرده است. «شریک جرم» آخرین سریال پخش‌شده او در شبکه خانگی بود. سارا بهرامی احتمالا در ادامه مسیرش، سینما و شبکه خانگی را به‌طور همزمان دنبال می‌کند.
سیامک انصاری/ بازیگر نقش سعید
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
به بهانه آغاز پخش برنامه جدید مهران مدیری، یکی از رسانه‌ها خوش‌ذوقی به خرج داده و فهرستی از زوج‌های مکمل این هنرمند در طول دوره‌های مختلف تولید برنامه‌های طنزش را ردیف کرده بود. حتما شما هم اگر در ذهن خود مرور کنید، می‌پذیرید که در کنار جواد رضویان، سیامک انصاری، یکی از ستاره‌های دنیای کمدی مدیری در طول این سال‌ها بوده است. انصاری البته در طول فعالیت حرفه‌ای‌اش هیچ‌گاه دایره حضور خود را به تولیدات کمدی محدود نکرده اما شمایلی که از کارنامه‌اش در ذهن مخاطب ثبت شده مربوط به تجربه‌های طنز او است.
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
سال 98 به‌صورت همزمان در 4 پروژه شاخص سینمایی حضور داشت که از میان آن‌ها فقط «خون شد» مسعود کیمیایی به جشنواره سی‌وهشتم رسید. رونمایی از «روشن» به جشنواره سی‌ونهم موکول شد و «لامینور» و «خط استوا» هم چند سال بعد فرصت اکران عمومی پیدا کردند.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
بی‌راه نیست اگر نقش کاراکتر سعید در روایت فیلم «روشن» را بعد از کاراکتر اصلی، کلیدی‌ترین نقش بدانیم. سعید در ابتدا به‌عنوان دوست خانوادگی روشن معرفی می‌شود اما آرام‌آرام متوجه می‌شویم که او نسبتی فامیلی با مریم هم دارد و گویی معرف او به روشن بوده است. سعید اما رفیق نیست و یکی از نقاط عطف روایت فیلم جایی است که روشن متوجه نارفیقی او می‌شود.
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
سیامک انصاری معمولا حضوری استاندارد و قابل‌قبول در مقابل دوربین دارد اما کمتر پیش آمده که تصویر و اجرایی متفاوت از خود ارائه دهد. در فیلم «روشن» هم سیامک انصاری حضوری به قاعده دارد که البته نمی‌توان آن را اتفاقی ویژه در کارنامه‌اش به حساب آورد.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
از هنرمندانی است که بعد از بحران کرونا تقریبا هیچ فعالیت سینمایی‌ای نداشته و پس از یک دوره پرکاری در سال‌های 98 و 99 از سینما فاصله گرفته است. بیشتر شاهد فعالیتش در شبکه نمایش خانگی بوده‌ایم. سریال ناموفق «شبکه مخفی زنان» هم آخرین حضورش در این میدان بود. بازیگری همچنان برای انصاری یک اولویت نیست و گاه‌به‌گاه سراغ این حوزه می‌رود.
مرتضی نجفی/ فیلمبردار
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
وقتی صحبت از استعدادهای جوان و نوظهور در سینمای ایران می‌کنیم، قطعا یکی از مصادیقش می‌تواند همین مرتضی نجفی باشد. فیلمبردار جوانی که وقتی در سال 97 برای اولین‌بار در یک پروژه جدی سینمایی بر کرسی مدیریت فیلمبرداری تکیه زد، توانست با فیلم «تومان» سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری را شکار کند. او در ادامه فعالیتش در دوره سی‌ونهمین با دو فیلم با دو فضای کاملا متفاوت حاضر شد و آنقدر کارش در فیلمبرداری درخشان بود که دومین سیمرغ بلورین خود را به‌صورت مشترک برای فیلم‌های «یدو» و «روشن» به دست آورد.
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
مرتضی نجفی بعد از همان جشنواره سی‌ونهم که با دو فیلم «روشن» و «یدو» در آن حضور داشت، دیگر حضور رسمی در جشنواره فیلم فجر و یا سهم داشتن از اکران عمومی سینماها را تجربه نکرد. اما در همین مدت، یک همکاری درخشان با مانی حقیقی داشت که اوایل امسال نسخه قاچاق آن به دست مخاطبان رسید! قاب‌های طلایی و فضاسازی درخشان فیلم «تفریق» محصول کار همین هنرمند جوان بود.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
بخش عمده‌ای از روایت فیلم «روشن» متکی بر انعکاس احوالات درونی یک کاراکتر است و به همین دلیل فضاسازی در آن کارکرد ویژه‌ای دارد. مرتضی نجفی به‌خوبی توانسته در کنار روح‌الله حجازی، به این فضاسازی کمک کند. قاب‌های متفاوت نجفی و رنگ و نوری که برای روایت این داستان در نظر گرفته از امتیازات قابل‌توجه «روشن» است.
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
اشاره کردیم که نجفی تا به امروز دو سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را شکار کرده است که یکی از آن‌ها نام فیلم «روشن» را روی خود دارد. این فیلم حتما می‌تواند در کنار «یدو» و «تومان» تا سال‌ها به عنوان سکوی پرتاب این فیلمبردار جوان به جریان حرفه‌ای سینمای ایران قلمداد شود.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
مرتضی نجفی باوجود توانمندی بالایش در مدیریت فیلمبرداری، هنوز به مرحله پرکاری نرسیده و به‌شدت گزیده‌کار است. او همین سال گذشته و در کنار نیما جاویدی، با «آکتور» در شبکه خانگی هم درخشید. این فیلمبردار جوان قطعا آینده درخشانی در سینمای ایران دارد.
بامداد افشار/ آهنگساز
از کارنامه‌اش چه می‌‌دانیم؟
خودش روایت می‌کند که بعد از سال‌ها فعالیت در حوزه موسیقی تئاتر و تجربه‌های پراکنده‌ای که به‌صورت همزمان در حوزه آهنگسازی فیلم هم داشته، به دلیل فراگیری کرونا و تعطیلی اجباری، اجراهای صحنه‌ای در حوالی سال 99، ناگزیر از کوچ اجباری به سینما و پرکاری در این حوزه شده است. بامداد افشار آهنگساز جوانی است که در دوره سی‌وهشتم فیلم فجر، توانست برای آهنگسازی فیلم متفاوت «پوست» به کارگردانی برادران ارک، سیمرغ بلورین را شکار کند. او یک سال بعد و در جشنواره سی‌ونهم با سه فیلم حضور داشت؛ «ستاره‌بازی»، «یدو» و همین فیلم «روشن».
آخرین حضور رسمی‌اش در سینما چه بود؟
در همین جشنواره اخیر فیلم فجر، یعنی دوره چهل‌ودوم، بامداد افشار آهنگسازی دو فیلم سینمایی را برعهده داشت که هر دو فیلم هم متعلق به کارگردانان فیلم‌اولی بود. یکی فیلم «باغ کیانوش» که در زمینه سینمای فانتزی و نوجوانانه تبدیل به یک اتفاق ویژه شد و دیگری «پرویزخان» که توانست سیمرغ بهترین فیلم در بخش «نگاه نو» را شکار کند.
چه سهمی از «روشن» دارد؟
بامداد افشار از روح‌الله حجازی نقل کرده است که «روشن» احتمالا پرموسیقی‌ترین فیلم او خواهد بود. افشار در همان دوره پرکاری‌اش در سینما، به‌عنوان آهنگساز به پروژه «روشن» دعوت شد و خودش یکی از مهمترین ویژگی‌های این فیلم در همه ابعاد را تجربی بودن آن می‌داند.
جایگاه این فیلم در کارنامه‌اش چیست؟
«روشن» با تأخیر زیادی بالاخره فرصت اکران عمومی به دست آورده است و در همان سال رونمایی فیلم در جشنواره هم، موسیقی آن به چشم داوران نیامد، اما اگر فرصت تماشای فیلم را به دست آورده‌اید، قطعا تأیید می‌کنید که بخش عمده‌ای از بار فضاسازی در فیلم، بر دوش موسیقی‌ای است که بامداد افشار برای آن ساخته است.
پیش‌بینی‌مان از آینده‌اش چیست؟
در یکی از پرونده‌هایی که برای جمع‌بندی جشنواره چهل‌ودوم فجر گردآوردی کردیم، از بامداد افشار به‌عنوان یکی از ستاره‌های جوانی که می‌توانست سیمرغ بگیرد اما مورد غفلت داوران قرار گرفت، نام بردیم. او در نوروز همین امسال فیلم «پرویزخان» را روی پرده دارد و قطعا در آینده از چهره‌های شاخص آهنگسازی فیلم در سینمای ایران خواهد بود.
