چرا نیروهای شیعی عراق روبروی هم قرار گرفتند؟
روزنامه هفت صبح| یک: تصاویری که از نوری مالکی، نخست وزیر اسبق عراق با اسلحه و البته در حلقه محافظان مسلحش، در منطقه خضرا یا سبز بغداد منتشر شد، همراه با تصاویر عجیب از اشغال پارلمان عراق توسط نیروهای نزدیک به مقتدی صدر، به نوعی میتواند تداعیکننده یک جنگ داخلی سیاسی یا حتی نظامی در کشور غربی ما باشد ولی ماجرا چیست؟ عراقیها بر سر چه چیزی اختلاف دارند و چرا شیعه در آنجا در مقابل شیعه قرار گرفته است.
دو: واقعیت این است که شیعیان در عراق را باید به چهار دسته هویتی، ملی، سکولار و مقاومتی تقسیم کرد. شیعیان هویتی در این کشور آن بخش غیرسیاسی هستند که در مسائل مذهبی، عموما افراطی و ضد اهل سنت هستند. اهل سیاست نیستند ولی در مذهب، از فضای رسمی ایران فاصله دارند و حتی در برابر برخی مراجع قرار دارند. شیعیان ملی، افرادی مثل مقتدی صدر هستند که شیعیگری را با ناسیونالیسم و حتی پان عربی مخلوط میکنند و بهشدت با حضور ایران در عراق مخالف هستند.
شیعیان سکولار مثل مصطفی الکاظمی، نخست وزیر فعلی هستند که برای ساخت یک عراق سکولار-عربی و البته دارای نقش منطقهای میکوشند و از این رو با مصر و اردن توافق سهجانبه امضا میکنند و بین ایران و مصر و عربستان میانجیگری میکنند. شیعیان مقاومتی هم شیعیان نزدیک به ایران و حشد الشعبی هستند.
سه: در انتخابات اخیر، مقتدی صدر بیش از بقیه گروهها کرسی در مجلس به دست آورد ولی حد نصاب برای تشکیل دولت را نداشت. او تلاش کرد با اهل سنت و کردها دولت تشکیل دهد و شیعیان نزدیک به ایران را حذف کند ولی این اتفاق در نهایت نیفتاد. پس از آن او از نمایندگان گروه خود در مجلس خواست که استعفا دهند. در همان زمان معلوم بود که این یک بازی است. او میخواست از سیاست کناره بگیرد ولی قدرت مردمی خود را به رخ بکشد و این کار را تاکنون دوبار انجام داده است: یکی در نماز جمعه شهرک صدر و دیگری در ماجرای حمله به پارلمان.
چهار: با این حال شیعیان مقاومتی تلاش دارند با گزینه محمد سودانی، به عنوان نخست وزیر مقتدی را پشت سر بگذارند ولی خود نیز میدانند که دولت آینده بدون مصالحه با مقتدی، شانس زیادی برای موفقیت نخواهد داشت و از این روست که سردار قاآنی به عراق رفته تا شاید بتواند اختلافات را کم کند ولی مساله این است که رفتارهای رادیکال مقتدی صدر و حامیانش و نیز در آن سو، مالکی، که هم فایل صوتی کنایه آمیز به صدر از او منتشر شد و هم عکس با اسلحه، میتواند شرایط را به سرعت، به یک بحران تبدیل کند.
پنج: از این روست که شاید باید به یک نقطه میانه در عراق فکر کنیم. نقطه میانهای که شاید بهترین گزینه برای آن همین مصطفی الکاظمی باشد ولی مساله این است که نیروهای مقاومتی نسبت به او نیز چندان خوش بین نیستند.