همهچیز درباره کرونای جهشیافته و راههای نجات
استاد دانشگاه نیویورک میگوید: «اگر میزان تاثیرگذاری واکسنی کمتر و حدود ۷۰درصد باشد، ممکن است کنترل پاندمی مقدار بیشتری طول بکشد. اما باز هم واکسنها با جلوگیری از ایجاد بیماری حاد میتوانند جلوی مرگومیر را بگیرند. باید هرچه سریعتر جلوی انتشار این ویروس را بگیریم تا اجازه ندهیم ویروس جهش پیدا کند، چراکه هرچقدر کرونا بیشتر تولید شود، احتمال جهش بیشتر میشود. به همین دلیل باید جلوی تولید این ویروس و جهشهای ژنتیکی را بگیریم.»
رکسانا مصلحی، پروفسور همهگیرشناس ژنتیکی در دانشگاه ایالتی نیویورک (SUNY) و محقق موسسه ملی بهداشت ایالات متحده آمریکا NIH، به خبرآنلاین گفت: «من نمودارهای کشورهای مختلف را مرتب نگاه و دنبال میکنم و معمولا در نمودارهای آماری در بالا و پایین رفتن بین بعضی کشورها مقداری شباهت وجود دارد. وضع نموداری ایران از لحاظ میزان ابتلا و مرگومیر موجهای اول تا سوم شباهت زیادی با آمریکا داشت. بعد یک دفعه نمودار ایران به طور کامل تغییر کرد. ایران اول در بخش تعداد مرگومیر افت ناگهانی داشت، بعد در بخش ابتلا.»
البته برخلاف نحوه کاهش آمار در موج سوم، درگیری با چند موج مختلف در زمانهای متفاوت فقط مختص ایران نیست و کشورهای بسیاری با این تجربیات مرگبار در دوره پاندمی درگیر شدهاند. به همین دلیل کارشناسان معتقدند که تنها راهی که کشوری بتواند از بحران موجهای پیدرپی کروناویروس خارج شود، واکسیناسیون بخشی زیادی از جامعه است.
مصلحی در این باره میگوید: «قبلا از من پرسیده بودند که این پاندمی چقدر طول میکشد و من گفتم یک سال و نیم تا دو سال. الان شاید ببینید که آن پیشبینی درستی بود. الان هم پیشبینی شده است که اگر در هر جامعهای حداقل حدود ۷۰درصد افراد تا تابستان واکسن تزریق کرده باشند، پاییز میتوانیم بگوییم که در حال کنترل اپیدمی هستیم اما اگر در کشوری واکسن تزریق نشود، یا تعداد کسانی که واکسن تزریق میکنند، پایین باشد، پاییز بدتر از زمستان و بهار میشود. هیچ کسی نمیتواند درست پیشبینی کند، اما با توجه به این که واکسن و درمانهایی وجود دارد که FDA مجوز داده است، باید از آنها به نحوی استفاده کنیم که آن زمان بگوییم ایران در حال کنترل اپیدمی است، اگر این اتفاق رخ ندهد ممکن است که پاییز بدی داشته باشیم.»
از سویی دیگر، جهشهای مشاهده از کروناویروس در کشورهای مختلف حتی نگرانیهایی نسبت به تاثیرگذاری واکسن به وجود آورده است. مصلحی میکوید: این بیماری به طور کلی از بین نمیرود، این را هم نمیدانیم که به حالت آنفلوآنزا تبدیل میشود یا نه چون آنفلوآنزا جهش بیشتری دارد. در هر صورت میدانیم این ویروس در جامعه باقی میماند. شاید بتوانیم در سطح جهانی مقدار آن را تا حدی کاهش دهیم که دیگر افراد سالمند محبور نشوند هرسال واکسن تزریق کنند.
البته در حد عملی هنوز نمیدانیم که میزان تاثیرگذاری واکسن روی گونههای جهش یافته و روی مسیر پاندمی چه مقدار است، برای همین نمیتوانیم پاسخ قطعی به این سوال بدهیم. اما شاید وقت ساخت یک واکسن همگانی ضد هر نوع کروناویروس باشد. این یک نوع ویروسی است که در چند سال گذشته سه نوع جدیدش (سارس، مرس، کووید) وارد جامعه شده و باعث بیماری و مرگ و میر زیادی شده است. انواع دیگر آن هم قبلا وجود داشته و دارند که میتوانند منجر به ایجاد یک پاندمی دیگر بشوند. برای همین شاید وقت ساخت واکسنی باشد بر ضد تمام کروناویروسها که شامل سارس، مرس، کووید و انواع دیگر من جمله آنها که سرماخوردگی زا هستند، هم بشود.
مصلحی درباره جهش کرونا میگوید ویروس، چند جهش ژنتیکی داشته که بعضی از آن جهشها مشخصه اصلی ویروس است و روی رفتار آن تاثیر میگذارد. این باعث شده است که این ویروس سریع بین افراد منتقل بشود و امروز هم یک مقالهای چاپ شد که نشان میدهد حتی ممکن است این نوع جهش یافته تا ۳۰درصد کشندهتر باشد، البته برای اظهار نظر درباره این مقاله باید مراقب باشیم چراکه این مقاله هنوز تحت بررسی دقیق برای چاپ در مجلات علمی قرار نگرفته است و ما باید صبر کنیم این مراحل را طی کند و نباید مردم را نگران کنیم. چیزی که درباره آن نوشتند و میدانند این است که این گونه با انتخاب طبیعی پخش شده است، علت آن هم جهشهایی است که باعث شده تا راحتتر پخش شود.
نتایج آزمایشات اولیه تازه در حال انتشار است. مدرنا امروز اعلام کرد که واکسنش انواع جهش یافته انگلیسی و آفریقای جنوبی را خنثی میکند. این گونهای که به آن گونه انگلیسی میگوییم با گونهای که در آفریقای جنوبی هست، شباهت دارد. آزمایشاتی که روی گونه آفریقای جنوبی انجام شد نشان داد که وقتی از افرادی که نسبت به کووید ایمن شده بودند، سرم گرفتند و سعی کردند با آن ویروس جهش یافته را خنثی کنند، ۵۰درصد سرمها نتوانستند ویروس را خنثی کنند. این نگرانکننده است و این معنا را دارد که ویروس جهش یافته در حال فرار از پادتنهاست. البته ۵۰درصدی که توانست ویروس را خنثی کند از افرادی بود که بیماری شدیدی گرفته بودند و واکنش ایمنی خیلی شدیدی برایشان به وجود آمده بود. برای همین نباید از این موضوع خیلی نگران باشیم، چون واکسن باید یک واکنش ایمنی کاملی به وجود بیاورد.
از طرفی، «جانسن اند جانسن» تازه اعلام کرد که درصد تأثیر واکسنش در افریقای جنوبی حدود ۵۷ درصد است در مقایسه با ۷۲ درصد در امریکا. این تفاوت میتواند به خاطر کاهش تاثیر این واکسن در خنثی کردن ویروس جهش یافتۀ افریقای جنوبی باشد.